Skąd fundacje biorą pieniądze?

Fundacje mogą pozyskiwać pieniądze na różne sposoby, m.in. jako:

• darowizny – fundacje mogą otrzymywać je od osób fizycznych i prawnych; darowizny mogą mieć różną formę: gotówki, nieruchomości, papierów wartościowych, czy też innych składników majątku,
  dziedziczenie – fundacje mogą zostać uwzględnione w testamencie jako beneficjenci dziedziczących majątek,
• dotacje – fundacje mogą starać się o dotacje i granty od różnych instytucji, takich jak rządy, samorządy, organizacje międzynarodowe, czy też przedsiębiorstwa, najczęściej dotacje dotyczą działalności pożytku publicznego, mogę też mieć związek z tworzeniem miejsc pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym w przedsiębiorstwie społecznym,
• dochód z majątku – jeśli fundacja posiada własny majątek, może uzyskiwać dochody z jego eksploatacji, np. wynajmu nieruchomości,
• przychód z działalności gospodarczej – fundacje mogą prowadzić działalność gospodarczą, aby pozyskiwać dodatkowe środki na realizację swoich celów; przychód z takiej działalności może pochodzić np. z usług świadczonych przez fundację, sprzedaży produktów lub prowadzenia sklepów,
• przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego,
• zbiórki publiczne (zbieranie środków w miejscach ogólnodostępnych w formie gotówki),
• loterie fantowe,
• 1,5% podatku w przypadku organizacji pożytku publicznego.

Wybór konkretnych źródeł finansowania zależy od kilku czynników. Dwa kluczowe to:

• przedmiot i cele działania fundacji – niektóre rodzaje działalności sprawią, że pewne źródła finansowania będą bardziej oczywiste (np. pomoc społeczna i pozyskiwanie darowizn od osób fizycznych, działalność edukacyjna i sprzedaż jako działalność gospodarcza lub odpłatna pożytku publicznego),
  doświadczenia osób zaangażowanych w fundację (jeśli mamy pewną ścieżkę już przetestowaną i posiadamy specjalistyczną
• wiedzę dot. konkretnego źródła finansowania, to łatwiej będzie nam podjąć decyzję o zaangażowaniu się właśnie w taki sposób pozyskiwania środków).

Jakie podatki i inne obciążenia muszą płacić fundacje?

Rodzaj płaconych podatków będą zależne od sposobu działania danego podmiotu. Przykładowo może to być podatek:

• dochodowy od osób prawnych (fundacje mogą korzystać ze zwolnienia z tego podatku, ale pod warunkiem przeznaczenia dochodu na cele statutowe, o których mówi ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych),
• dochodowy od osób fizycznych, jeśli fundacja zatrudnia np. pracowników lub zleceniobiorców,
• od nieruchomości, jeśli fundacja jest właścicielem nieruchomości lub wynajmuje lokal i na podstawie umowy najmu jest zobowiązana do płacenia tego podatku,
• VAT, jeśli fundacja prowadzi działalność sprzedażową (gospodarczą lub odpłatną pożytku publicznego i nie może korzystać z różnych zwolnień),
• składki ZUS – płatne tylko w przypadku, gdy zatrudniamy kogoś na umowę o pracę lub umowę zlecenia.

Jakie warunki musi spełniać fundacja, by działać zgodnie z prawem?

Jest tutaj kilka istotnych uwarunkowań, które można pogrupować na te związane z:

• przepisami prawa powszechnie obowiązującego (w tym ustawy o fundacjach i innych ustaw),
• rozwiązaniami przyjętymi w statucie konkretnej fundacji,
• podpisanymi umowami.

Warunki wynikające z ustaw

Kluczowa będzie ustawa o fundacjach, ale także ustawy dotyczące wszystkich podmiotów (np. ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, podatku od towarów i usług), jak i ustawy obowiązujące w przypadku prowadzenia działalności konkretnego rodzaju.

Wśród tego rodzaju uwarunkowań warto wymienić poniższe zasady:

• nie można powołać fundacji, która będzie zajmowała się wyłącznie prowadzeniem działalności gospodarczej, jej celem jest zawsze realizacja celów społecznie lub gospodarczo użytecznych i na ich rzecz ma działać fundacja,
• obowiązkiem sprawozdawczym fundacji jest coroczne składanie sprawozdania merytorycznego do właściwego ministra (np. ministrem właściwym dla fundacji zajmującej się zdrowiem będzie minister zdrowia), a fundacje ze statusem organizacji pożytku publicznego składają sprawozdanie do Narodowego Instytutu Wolności,
• obowiązek prowadzenia księgowości (uproszczona ewidencja przychodów i kosztów lub pełna księgowość) i sprawozdawczości z tym związanej (sprawozdanie finansowe lub uproszczona ewidencja, CIT-8),
• obowiązek zgłaszania aktualizacji danych (do Krajowego Rejestru Sądowego, urzędu skarbowego na NIP-8 oraz do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych),

Wśród aktów prawnych, o których warto tutaj pamiętać są:

• przepisy prawne obowiązujące wszystkie podmioty / organizacje (np. RODO, prawa autorskie, wpis do CRBR, obowiązki związane z zatrudnieniem pracowników, jeśli z taką sytuacją mamy do czynienia w fundacji),
• przepisy specyficzne dla rodzaju działalności (np. zgoda SANEPIDu w przypadku działalności gastronomicznej, konieczność weryfikacji osób pracujących z dziećmi i młodzieżą w rejestrze przestępców seksualnych),
• przepisy związane z konkretnym sposobem pozyskiwania środków (np. przepisy dot. zbiórki publicznej),
• przepisy dot. działalności sprzedażowej (np. kasa fiskalna, podatek VAT).

Statut

Szczegółowe zasady działania konkretnej fundacji (np. jak poszczególne organy podejmują decyzje, kto za co odpowiada, jakie cele realizuje fundacja), określone są w jej statucie, więc działalność zgodnie z prawem dotyczy również działalności zgodnej z własnym statutem (statut nie jest dokumentem pisanym dla sądu, ale dla osób zaangażowanych w działanie fundacji).

Podpisane umowy

Fundacja musi też przestrzegać podpisanych umów. Jeśli przykładowo podpisujemy umowę, na podstawie której otrzymujemy dotację i realizujemy projekt, to bierzemy na siebie również konkretne obowiązki. Przykładowo, oprócz realizacji zadania zgodnie z harmonogramem i kosztorysem, jest to też obowiązek dot. złożenia sprawozdania i rozliczania dotacji.

Jak założyć fundację?

W tym temacie odsyłamy do naszego wcześniejszego webinaru, kiedy omawialiśmy cały proces.

To tyle na temat sposobu działania fundacji. W razie pytań, po prostu skomentuj tekst poniżej.