Cele fundacji

Zacznijmy od tego, że zgodnie z ustawą o fundacjach jej cele muszą być społecznie lub gospodarczo użyteczne. Społeczna użyteczność oznacza, że fundacja ma być prowadzona dla realizacji dobra ogółu, a nie dla celów prywatnych. Grupa, które korzysta z działań fundacji może być ograniczona, ale w takim przypadku musi cechować się otwartością i zmiennością.

Z kolei użyteczność gospodarcza może oznaczać np. wspierania przedsiębiorczości. Samo prowadzenie działalności gospodarczej nie będzie wystarczające do tego, by uznać, że fundacja realizuje cele gospodarczo użyteczne.

To, jakie konkretnie cele realizuje fundacja jest określone w akcie fundacyjnym i jej statucie. Zastanawiając się nad tym, jakie cele wyznaczyć warto wziąć pod uwagę 3 konteksty.

Niektóre cele będą zwolnione z podatku dochodowego.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje, że jeśli fundacja przeznaczy swój dochód na cele statutowe, które pokrywają się z celami wskazanymi w ustawie (art. 17 ust. 1 pkt. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), to ta część dochodu zwolniona będzie z podatku. Jakie to cele? Przykładowo są tam: działalność kulturalna, w zakresie sportu, pomocy społecznej, czy ochrony środowiska.

Niektóre cele dają prawo odliczenia od dochodu darowizny

W tej grupie celów są z kolei tzw. cele pożytku publicznego. Jeśli mamy je w statucie i na ten cel otrzymamy darowiznę, to darczyńca może odliczyć od swojego dochodu przekazaną darowiznę (max. 6% dochodu rocznie w przypadku osób fizycznych). Oczywiście zmniejszy mu to podstawę opodatkowania.

Więcej o pożytku publicznym w tym wpisie na blogu.

Czy warto prowadzić działalność pożytku publicznego w firmie społecznej?

Tylko na realizację naszych celów będzie można pozyskać dotację

Sprawa jest tutaj dosyć oczywista. Jak nie mamy czegoś w statucie, to nie możemy pozyskać na takie działania środków zewnętrznych. Gdy bowiem będziemy chcieli startować w konkursie dotacyjnym, to weryfikacji będzie podlegał nasz statut i cele w nim zawarte.

Wewnętrzna struktura fundacji – z jakich klocków budujemy fundacje?

Podstawowe elementy składowe, to:

• cele, o których pisaliśmy powyżej,
• majątek, który musimy wnieść, by fundacja mogła rozpocząć działalność (z reguły są to małe kwoty – 500 – 1000 zł, gdy nie prowadzimy działalności gospodarczej; 2 tys. zł, gdy taką działalność prowadzimy),
• organy.

Skupimy się teraz na tej ostatniej sprawie. Możemy wyróżnić 3 modelowe rozwiązania:

• model prosty, w którym funkcjonuje tylko jeden organ – zarząd (tak, tak, to jest możliwe ;)),
• model Organizacji Pożytku Publicznego, w którym obok zarząd powoływany jest organ kontrolny (zgodnie z wymaganiami stawianymi tego typu organizacjom),
• model rozbudowany, gdzie dodatkowe mamy jeszcze np. radę programowa lub konsutlacyjną, w skład której wchodzą osoby np. stanowiące zaplecze eksperckie dla zarządu.

Kluczowe jest to, że o tym, jakie organy powołamy, a także o kompetencjach poszczególnych organów decyduje fundator w statucie*. Pociąga on więc za wszystkie kluczowe sznurki w fundacji.

*Ustawa o fundacjach mówi jedynie, że zarząd fundacji kieruje jej działalnością oraz reprezentuje fundację na zewnątrz (dla dociekliwych: art. 10 ustawy o fundacjach)..

Zarząd fundacji (rozwiązania, które się sprawdzają, a które nie)

Jednoosobowy zarząd w fundacji, gdzie nie ma innych organów

W takim przypadku jesteś sam w fundacji. Czasami może to działać, ale jeśli tylko pojawi się potrzeba podpisania umowy między Tobą a fundacją, to będzie problem. Takiej umowy nie da się podpisać, bo byłaby to umowa z samym sobą. Jest to rozwiązanie sensowne co najwyżej na początek, a i tak nie zawsze i raczej go nie polecamy. .

Kto wybiera kolejny zarząd?

Rozwiązań jest kilka. Może to być fundator, aktualny zarząd lub rada fundacji. Warto zauważyć, że jeśli byłby to fundator, to w przypadku ustania jego bytu prawnego (śmierci w przypadku osoby fizycznej) nie będzie miał kto wybrać nowego zarządu, co może doprowadzić do likwidacji fundacji. Warto więc w statucie przewidzieć rozwiązania awaryjne.

Liczba członków zarządu

Najlepszym rozwiązaniem jest widełkowe określenie liczby członków zarządu z jednoczesnym sprecyzowaniem, jaki organ będzie o tej liczbie decydował. Dzięki temu, gdy ktoś zrezygnuje z zarządu wieloosobowego nie będziemy musieli dokonać wyborów uzupełniających.

Sposób reprezentacji

Sposób reprezentacji określa nam, kto w imieniu fundacji będzie np. podpisywał umowy lub zaciągał zobowiązania. Jeśli nic w tym temacie nie napiszemy, to wszyscy członkowie zarządu będą musieli występować łącznie. Najbardziej popularne rozwiązania to samodzielna reprezentacja przez:

• każdego z członków zarządu bez ograniczeń,
• każdego z członków zarządu do pewnej kwoty,
• prezesa, a pozostałe osoby muszą działać łącznie.

Co się najlepiej sprawdza? Wszystko zależy od wzajemnych relacji między członkami zarządu, zaufania między nimi oraz ich realnej dostępności.

Jeżeli zastanawiasz się nad rozpoczęciem swojej przygody z prowadzeniem fundacji, to polecamy nasz kurs online “Fundacja z działalnością odpłatną / gospodarczą bez tajemnic”.

Poniżej dalsza część wpisu.