Tym razem przyjrzymy się zakładaniu fundacji, w tym również fundacji ze statusem przedsiębiorstwa społecznego. Jak przygotować się do założenia fundacji i co zrobić, by zarejestrować podmiot w sądzie? Między innymi tymi tematami zajmiemy się w tym wpisie. Jest on zapisem rozmowy z Tomkiem Pawłowskim z Fundacji Trzeci.org.
Jeśli chcesz zobaczyć nagranie z naszego liva w tytułowym temacie, możesz to zrobić poniżej.
Na potrzeby omówienia procesu zakładania posłużymy się pewnym przykładem.
“Anna jest nauczycielką w lokalnym liceum. Pasjonuje się teatrem i filmem. Jej koleżanka, Marysia, ma podobną pasję. Część rzeczy chcą robić społecznie, ale myślą też o organizacji lokalnego festiwalu teatralnego oraz prowadzeniu odpłatnych warsztatów.”
Ania i Marysia będą nam towarzyszyć w dalszej części wpisu i nadawać kontekst sprawom formalnym, które będziemy omawiać.
Zakładanie fundacji będzie przebiegać znacznie sprawniej, jeśli solidnie się do tego przygotujemy. Skupimy się teraz na kilku sprawach związanych z tymi przygotowaniami.
Skoro mamy zakładać fundację, to upewnijmy się, czy to na pewno odpowiednia dla nas forma prawna. W przypadku Ani i Marysi prawdopodobnie tak właśnie jest, bo:
Podsumowując, zastanawiając się, czy fundacja jest dla Ciebie warto odpowiedzieć sobie na 2 podstawowe pytania:
To są oczywiście tylko podstawowe sprawy. Więcej pytań, które należy sobie zadać wybierając formę prawną, znajdziesz w tym wpisie.
Jeśli z kolei chcesz porównać fundację ze spółką z o.o. non profit, to polecamy ten wpis na blogu.
Pomocny może być dla Ciebie również wpis dot. wad i zalet fundacji jako formy prawnej przedsiębiorstwa społecznego.
Uwaga: Jeśli myślisz o założeniu fundacji i chcesz byśmy Ci pomogli przejść przez ten proces to zapraszamy do kontaktu. Więcej informacji nt. naszej oferty znajdziesz tutaj.
Ania i Marysia powinny się zastanowić nad celami swojej przyszłej fundacji. Z opisu wynika, że na pewno warto w statucie uwzględnić działalność w zakresie kultury. Taki zapis pozwoli na:
Warto pamiętać właśnie o takich trzech kontekstach w wyznaczaniu celów fundacji. O znaczeniu celów w budowaniu fundacji pisaliśmy już też na blogu.
Jeśli chodzi o fundusz założycielski, to Ania i Marysia będą musiały zdecydować, jakie środki chcą przekazać na rzecz realizacji celów fundacji. Może to być majątek rzeczowy lub środki pieniężne. Wartości minimalne to:
Praca nad statutem to kolejna ważna sprawa w ramach przygotowań do założenia fundacji. Zacznijmy od tego, że warto patrzeć na statut nie tylko jako na podstawowy dokument określający sposób działania fundacji, ale również jak na pewną instrukcję postępowania. Do tej instrukcji będziemy sięgać w różnych sytuacjach praktycznych. Absolutnie więc nie piszemy statutu po to, by go schować do szuflady. Będzie on nam bardzo przydatny w naszej działalności.
Kilka dalszych uwag pomocnych w przygotowaniu statutu:
W przypadku Ani i Marysi prawdopodobnie najlepszym rozwiązaniem będzie prawdopodobnie:
Fundacja musi mieć siedzibę pod konkretnym adresem. Dwa rozwiązania warte uwagi na początek:
Jeśli organizacja rozpoczyna działalność i m.in. nie prowadzi działalności gospodarczej, to ma do wyboru, czy prowadzić
W praktyce jednak może się okazać, że i tak z uwagi np. na korzystanie z dotacji i dofinansowań najlepszym i w zasadzie jedynym rozwiązaniem będą pełne księgi rachunkowe.
Zaletą uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów jest m.in. to, że organizacja nie musi sporządzać sprawozdania finansowego. Więcej informacji w tym temacie znajdziesz pod tym linkiem, zaś wzory ewidencji możesz zobaczyć tutaj.
Dla porządku powiedzmy sobie jeszcze, kiedy dokładniej ta uproszczona ewidencji wchodzi w grę. Zgodnie art. 10a. ust. 1. ustawy o działalności pożytku publicznego m.in. fundacje mogą prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów, w przypadku gdy:
Warto też wspomnieć, że w kolejnych latach będziemy mogli zostać na uproszczonej ewidencji, jeśli w roku poprzedzającym fundacja osiągnęła przychód wyłącznie z tytułów, o których mowa powyżej w wysokości nieprzekraczającej 100 000 zł.
Poza tym domyślną formą prowadzenia księgowości jest pełna księgowość. Jeśli chcemy prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów, to fundacja musi zawiadomić o tym urząd skarbowy w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności.
Jeśli natomiast chodzi o wątek wyboru biura rachunkowego, a najpierw jeszcze decyzji, czy prowadzić księgowość samodzielnie, czy zlecić ją na zewnątrz polecamy ten wpis na blogu.
Jeśli mamy prowadzić działalność sprzedażową, to warto się do tego przygotować i przemyśleć podstawowe kwestie właśnie poprzez przygotowanie biznes planu, czy modelu biznesowego. Refleksji wymaga np.:
Jeśli Ania i Marysia odrobią wszystkie powyższe punkty, to czas na formalne rozpoczęcie procesu zakładania.
Jest to pierwszy krok w założeniu fundacji. Ania i Marysia udają się do notariusza po to, by złożyć oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji (tzw. akt fundacyjny).
Warto rozeznać się w okolicy, jakie są koszty aktu notarialnego dot. założenia fundacji i w jakim terminie jest możliwe złożenie tego oświadczenia woli. Koszt aktu notarialnego przy funduszu założycielskim do 3 tys. zł, to 100 zł netto + VAT, przy czym niektórzy notariusze liczą ten koszt według stawki za inne czynności i wówczas jest on większy. Właśnie dlatego warto się dopytać, jak to wygląda u danej osoby.
Ze spraw, o których mówiliśmy wcześniej Ania i Marysia będą tutaj potrzebowali celów fundacji i funduszu założycielskiego. Są to obligatoryjne elementy aktu fundacyjnego.
Wychodząc od notariusza Ania i Marysia powinny otrzymać akt notarialny i/lub zawiadomienie o zarejestrowanym elektronicznym dokumencie notarialnym w Centralnym Repozytorium Elektronicznych Wypisów Aktów Notarialnych. W tym ostatnim dokumencie znajdziemy numer, który podasz podczas wypełniania formularzy rejestrowych i dzięki temu sprawisz, że sąd będzie miał automatyczny dostęp do aktu notarialnego. Tyle przynajmniej mówi teoria, bo w praktyce jednak bywa tak, że niektóre sądy czasami chcą akt notarialny.
Kolejnym krokiem będzie uchwała o przyjęciu statutu i wyborze członków zarządu. Z reguły obydwie uchwały podejmowane są przez fundatorów. Może być też jednak i tak, że statut przewiduje, że fundatorzy powołują najpierw radę fundację i dopiero ona wybiera zarząd. Nie jest to jednak często stosowane rozwiązanie.
Jeśli Ania i Marysia wykonały wszystkie powyższe kroki, to powinny przystąpić do skompletowania dokumentacji do Krajowego Rejestru Sądowego.
Jeśli fundacja nie będzie prowadziła działalności gospodarczej, to zaczniemy od uzupełnienia podstawowych formularzy:
Wśród pozostałych dokumentów (załączników) znajdą się:
Kluczowe jest to, że w przypadku braku działalności gospodarczej powyższe dokumenty należy złożyć w wersji papierowej do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę fundacji.
Jeśli natomiast fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą, to dokumenty należy złożyć online przez tzw. Portal Rejestrów Sądowych. Dokładniej rzecz ujmując wniosek składa się online i dołącza się powyższe załączniki. Dodatkowo niektóre sądy będą chciały załączniki w wersji papierowej.
Z jakimi opłatami rejestrowymi muszą się liczyć Ania i Marysia? W przypadku fundacji bez działalności gospodarczej będzie to 250 zł. Jeśli natomiast fundacja będzie prowadziła działalność gospodarczą, to będzie to łącznie 600 zł (za wpis w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego i ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym).
Sąd przed zarejestrowaniem fundacji sprawdzi, czy wszystkie dokumenty są poprawnie przygotowane i czy statut jest zgodny np. z ustawą o fundacjach.
Każda fundacja rejestrowana jest w Rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
Jeśli prowadzimy działalność gospodarczą to dodatkowo jeszcze wpisuje się fundację w Rejestrze przedsiębiorców KRS.
Wpis w KRS jest ważnym momentem, bo od niego fundacja zaczyna swój byt prawny – tak, tak, Ania i Marysia mogą się cieszyć z narodzin fundacji 🙂 Fundacja może więc występować już w obrocie cywilno-gospodarczym i np. zaciągać zobowiązania.
Zostanie nam teraz kilka dalszych formalności.
Polska jest dosyć dziwnym krajem, w którym czasami bez pieczątki ani rusz. Nie ma natomiast żadnego przepisu prawnego, który by nakazywał posiadanie pieczątki. Inna sprawa jest taka, że zwyczajnie to pomaga i ułatwia życie, np. nie ma potrzeby wpisywania wszystkich danych. Spotkałem się też z sytuacją, że właśnie bank wymagał posiadania pieczątki. Właśnie dlatego w tym kroku Ania i Marysia wyrabiają pieczątkę dla swojej fundacji. Mogę też sobie wyrobić pieczątki imienne (np. Anna Kowalska prezes zarządu).
Kolejnym krokiem będzie założenie rachunku bankowego. Oferty banków szybko się zmieniają, więc nie jestem w stanie powiedzieć, co będzie najlepsze dla Ciebie. Myślę jednak, że Ania i Marysia powinny zainteresować się ofertą takich czterech podmiotów (kolejność przypadkowa):
Część z nich to oferta bezpłatna dla organizacji pozarządowych, czy przedsiębiorców.
W tym kroku Ania lub Marysia (o ile mają w statucie samodzielną reprezentację) wypełniają i podpisują tzw. formularz NIP-8. Zgłasza się tam dodatkowe dane, takie jak np.
Ania lub Marysia mają na to 21 dni od zarejestrowania fundacji (lub 7 dni, jeśli szybciej zatrudnią pracownika).
Obowiązek ten wynika z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. W naszym przypadku na pewno zgłoszeniu będą podlegać Ania i Marysia jako członkowie zarządu. Ewentualnie ww. osoby również jako fundatorzy, jeśli statut przewiduje dla nich istotne kompetencje.
Najważniejsze rzeczy z procesu zakładania mamy już za sobą. Uff, Ania i Marysia zasłużyły na chwilę odpoczynku 🙂
Po odpoczynku warto się teraz zastanowić, czy uzyskanie statusu przedsiębiorstwa społecznego to dobry pomysł…
Jeśli chcesz prowadzić fundację, to polecamy Twojej uwadze kurs online “Fundacja bez tajemnic”.
Dalsza część wpisu poniżej.
Status ten potwierdza, że spełniamy kilka istotnych warunków, np.:
Kiedy warto to szczególnie rozważyć w przypadku fundacji? Zwłaszcza wtedy, gdy jednocześnie:
Jak to będzie wyglądało w przypadku Ani i Marysi? No cóż, powołanie przedsiębiorstwa społecznego nie jest tutaj najbardziej oczywistym rozwiązaniem. Z drugiej strony spokojnie można sobie wyobrazić sytuację, w której inicjatorki naszej fundacji zatrudnią jedną osobę z niepełnosprawnością i np. nastawią się na prowadzenie odpłatnych warsztatów teatralnych dla dzieci i młodzieży. W takiej sytuacji do przedsiębiorstwa społecznego jest już dużo bliżej.
Jest to mocno związane z ubieganiem się o dotację. W tym momencie przyznawaniem tego statusu zajmują się Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej, które m.in.:
Jeśli więc interesujesz się tą sprawą, zgłoś się do OWES właściwego dla Twojego miejsca zamieszkania (link do spisu OWES powyżej).
Gdy z kolei wejdzie w życie ustawa o ekonomii społecznej, to przyznawaniem tego statusu będzie się zajmował wojewoda.
To tyle nt. zakładania fundacji ze statusem przedsiębiorstwa społecznego. Jeśli jakiś obszar jest dla Ciebie niejasny, daj nam znać w komentarzu.
Do 10 grudnia trwa konkurs dotacyjny w ramach Programu Nowe FIO na rok 2025. W tym wpisie chcemy przyjrzeć się wybranym szczegółom i warunkom tego
Coraz więcej firm decyduje się na utworzenie fundacji. Tego typu inicjatywy pozwalają przedsiębiorstwom nie tylko na wspieranie wartościowych projektów społecznych, ale także na budowanie pozytywnego
Kiedy już wiesz, że chcesz powołać fundację czy też spółkę z o.o. non profit to w głowie pojawia się kolejne pytanie: czy zrobić to samodzielnie,
