Dzisiaj przyjrzymy się spółce z o.o. non profit. Rozkładamy ją na czynniki pierwsze i przyglądamy się kilku szczegółom jej funkcjonowania. Ten wpis jest zapisem wspólnego webinaru z radcą prawnym Piotrem Jarosem. Zaczynajmy.
Zapis transmisji na żywo na YouTube:
Ogólnie rzecz ujmując spółka non profit to spółka powołana do realizacji celu społecznego.
Najczęściej spółka ta pojawi się w dwóch kontekstach:
W każdym z tych przypadków, aby mówić o spółce non profit muszą być spełnione pewne warunki – spółka:
Dodatkowo w przypadku przedsiębiorstwa społecznego (taka firma może korzystać ze specjalnych dedykowanych dotacji) trzeba spełnić dodatkowe warunki. Jednym z nich jest zatrudnienie co najmniej 3 pracowników na co najmniej 1/2 etatu. Więcej o tych wymogach pisaliśmy, np. tutaj.
Po pierwsze, mimo że spółka z o.o. non profit nie działa w celu osiągnięcia zysku, to nie ma żadnych przeszkód, by prowadziła działalność gospodarczą. Celem tej działalności nie będzie jednak maksymalizacja zysku.
Po drugie, nie ma w zasadzie ograniczeń przedmiotowych dot. tej działalności. Jeśli więc jakaś działalność w Polsce jest legalna, to może ją wykonywać również spółka non profit. Obowiązują tutaj takie same regulacje, jak w każdej innej firmie. Jeśli więc do działalności danego rodzaju wymagana jest koncesja, albo zezwolenie, to również spółka z o.o. non profit musi taką koncesje / zezwolenie uzyskać.
Po trzecie, ewentualne ograniczenia przedmiotowe mogą wynikać z uwarunkowań pomocy de minimis, jeśli korzystamy z dotacji. Przykładowo dotacja na miejsce pracy nie może być przeznaczona na działalność rolniczą.
Po czwarte, z racji charakteru non profit, spółka może też prowadzić działalność pożytku publicznego. W tym zakresie odsyłamy do jednego z poprzednich wpisów. Działalność ta może się sprawdzić jako uzupełnienie działalności spółki i może być jej drugą nogą zapewniającą stabilność działania.
Zacznijmy od tego, że to, że jestem wspólnikiem oznacza, że posiadam udziały w spółce. Nie da się być wspólnikiem bez posiadania udziałów.
W związku z tym podstawowym obowiązkiem wspólnika jest wniesienia środków na pokrycie udziałów. Wspólnik też będzie zwykle odpowiadał właśnie do wysokości wniesionych środków.
Jeśli jestem wspólnikiem, to będę brał udział w podejmowaniu najważniejszych decyzji w spółce w ramach prac zgromadzenia wspólników.
Przykładem takich decyzji są:
W małych spółkach zgromadzenie wspólników zajmuje się też najczęściej wyborem zarządu, czy decyzją w sprawie podziału zysku.
Poza tym na zakres decyzji zgromadzenia wspólników będzie też miała wpływ umowa spółki. Może ona wymagać, by w konkretnych sytuacjach zarząd pytał o zgodę wspólników (np. przy zaciąganiu zobowiązań powyżej pewnej kwoty). Umowa spółki może też modyfikować niektóre rozwiązania kodeksowe (np. zgodnie z kodeksem spółek handlowych nabycie i sprzedaż nieruchomości wymaga uchwały zgromadzenia wspólników, ale umowa spółki może stanowić inaczej).
Warto też wspomnieć, że siła głosu wspólnika będzie zwykle zależała od ilości posiadanych udziałów. Im więcej wniosłem środków i im więcej posiadam udziałów, tym mój głos będzie silniejszy.
Jeśli przykładowo kapitał zakładowy w spółce dzieli się na 100 udziałów po 50 zł, a ja posiadam 60 udziałów, to znaczy, że mój głos będzie zwykle silniejszy niż pozostałych wspólników. Dlaczego zwykle, a nie zawsze? Umowa spółki może przewidywać np. udziały uprzywilejowane co do prawa głosu (na jeden udział mogą przypadać maksymalnie 3 głosy), więc sam podział udziałów 60 / 40 jeszcze nie daje nam pełnej informacji.
Oprócz udziału w podejmowaniu decyzji każdy wspólnik ma prawo:
Poza tym umowa spółki może przewidywać dodatkowe uprawnienia dla danego wspólnika (np. przyznawać prawo wyboru członka zarządu konkretnemu wspólnikowi).
Natomiast w przeciwieństwie do spółki komercyjnej wspólnik w spółce z o.o. non profit nie ma prawa do dywidendy.
Uwaga: Jeśli myślisz o założeniu spółki z o.o. non profit i chcesz byśmy Ci pomogli przejść przez ten proces to zapraszamy do kontaktu. Więcej informacji nt. naszej oferty znajdziesz tutaj.
Dalsza część wpisu poniżej.
Bycie w zarządzie to druga podstawowa rola, jaką mogę pełnić w spółce.
Przede wszystkim bycie w zarządzie oznacza, że:
Umowa spółki to jej kręgosłup. Jest to podstawowy dokument określający sposób działania spółki, zasady obowiązujące w konkretnym podmiocie. Umowa spółki pełni więc podobna rolę jak statut w stowarzyszeniu, fundacji, czy w spółdzielni socjalnej. Wspólnicy umawiają się w niej, w jaki sposób spółka będzie działała i wprowadzają szereg szczegółowych rozwiązań, które będą obowiązywały w spółce, np.:
Jak więc widać w umowie spółki pojawia się dużo szczegółowych rozwiązań, które potem będą miały wpływ na codzienne funkcjonowanie spółki.
Tym samym umowa spółki jest źródłem prawa w spółce, do którego będą sięgać nie tylko wspólnicy, ale i osoby z zewnątrz (np. w kontekście zasad reprezentacji).
Warto więc przyłożyć się do tego, żeby tę umowę spółki przemyśleć, dobrze ją przygotować i dostosować po prostu do naszych potrzeb. W zasadzie w przypadku tworzenia umowy każdej spółki pojawiają się sprawy, które są specyficzne dla konkretnego podmiotu i konkretnych założycieli. Umowa spółki powinna zawierać rozwiązania, które pozwolą działać w przypadku sytuacji konfliktowych między wspólnikami.
Jeśli zajdzie potrzeba zmiany umowy spółki to rodzi to koszty (zwykle kilkaset złotych) i zajmuje czas (wizyta u notariusza, zgłoszenie i rejestracja w KRS).
Warto też zwrócić uwagę, że postanowienia umowy spółki powinny odzwierciedlać relacje między wspólnikami, różny poziom ich zaangażowania kapitałowego i czasowego. Rzadko kiedy wkład pracy i kapitału wspólników jest taki sam. Czasami jeden wspólnik więcej czasu poświęca np. na samą administrację, inny wspólnik chce włożyć więcej majątku, jeszcze inny zakłada, że będzie się bardziej zajmował bieżącym zarządzaniem. Tym samym umowa spółki powinna odzwierciedlać również role poszczególnych wspólników.
Jeżeli umowa spółki ignoruje fakt, że jeden wspólnik wkłada większość majątku i większość czasu, a drugi wspólnik wkłada dużo mniej, chce być właścicielem tej spółki i nie chce od razu tak bardzo się angażować, to będzie to zarzewiem konfliktów w przyszłości.
Poza tym umowa spółki może wzmacniać zarząd kosztem wspólników i na odwrót. W tym aspekcie dużo zależy od tego, czy wspólnicy wchodzą do zarządu. Jeśli tak, to przykładowo nie ma raczej sensu, by zarząd pytał o zgodę zgromadzenie wspólników w konkretnych sprawach. W sytuacji przeciwnej, gdy wspólnicy nie są w zarządzie, może się pojawić tendencja większej bieżącej kontroli zarządu i wspólnicy mogą np. zastrzec sobie obowiązek zgody na zaciąganie zobowiązań powyżej np. 100 tys. zł..
Uwaga: Jeżeli chcesz rozpocząć swoją przygodę ze spółką z o.o. non profit to polecamy nasz kurs “Spółka z o.o. non profit bez tajemnic”. Znajdziesz go tutaj.
Poniżej dalsza część wpisu.
Mamy tutaj kilka spraw, o których warto wspomnieć.
Mówimy tutaj o sytuacji, w której mamy dwóch wspólników, z których każdy chce posiadać po 50% udziałów. Nie wprowadzamy jednocześnie mechanizmu, który pozwoli nam prowadzić działalność w przypadku konfliktu. Mówiąc wprost jest to proszenie się o kłopoty.
Jeśli już upieramy się na układ 50 / 50, to warto się zastanowić, co w przypadku różnicy zdań między wspólnikami. Jeśli nie rozważymy takiego wariantu i nie wprowadzimy odpowiednich rozwiązań do umowy spółki, to różnica zdań doprowadzi do paraliżu decyzyjnego. Jakie rozwiązania mam na myśli? W pierwszej kolejności warto się zastanowić, jakie decyzje mogą być kluczowe dla bieżącego funkcjonowania. Może to być np. wybór zarządu – brak porozumienia między wspólnikami może doprowadzić do sytuacji, w której spółka zostanie bez zarządu. Dlatego warto np. przyznać prawo powoływania członka zarządu jednemu lub każdemu ze wspólników (każdy ze wspólników wskazuje jednego członka zarządu).
Narzędziem, które może minimalizować ryzyko sytuacji konfliktowych jest również dodatkowa umowa tzw. umowa wspólników lub konstytucja wspólników lub porozumienie wspólników. W tym dokumencie możemy ustalić m.in.:
Dzięki temu zmniejszamy ryzyko różnicy zdań w którymś z tych obszarów.
Zdarza się, że spółka non profit, która jest przedsiębiorstwem społecznym ma w celach tylko działania reintegracyjne. Będzie to blokować możliwość pozyskiwania środków na inne cele społeczne w obszarze pożytku publicznego. Oczywiście możemy nie zakładać takiego rodzaju działalności. Problem pojawia się, jeśli w ogóle się nad tym nie zastanawiamy.
W umie spółki mamy możliwość dosyć szerokiego zdefiniowania przedmiotu działalności gospodarczej spółki. Robimy to według klas PKD. W Krajowym Rejestrze Sądowym ujawnionych będzie 10 rodzajów działalności, w tym jedna dominująca.
Zdarza się jeszcze czasami, że w umowie ten przedmiot działania zdefiniowany jest wąsko, mimo że mamy już plany szerszej działalności. Dlatego warto się temu przyjrzeć przy tworzeniu umowy spółki i dokładnie przeanalizować Polską Klasyfikację Działalności pod kątem tego, co chcemy robić lub potencjalnie możemy robić w bliższej i dalszej perspektywie.
Jeśli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień, to w zasadzie wspólnicy nie mają większego wpływu na zmianę składu osobowego spółki. Każdy ze wspólników może sprzedać swoje udziały dowolnej osobie. Oznacza to, że pewnego dnia pozostali wspólnicy mogą się obudzić w gronie nowych wspólników.
Dlatego też warto przewidzieć mechanizmy zabezpieczające przed taką sytuację. Najczęściej stosowane rozwiązania to wpisanie w umowie spółki:
Wśród specyficznych dla spółki z o.o. obowiązków mamy prowadzenie:
Często zarząd zapomina o tych obowiązkach. Warto przy tym wiedzieć, że braki w tym zakresie nie tylko sprawiają, że mamy bałagan w dokumentach, co może się zemścić (np. w sytuacjach konfliktowych), ale także narażają członków zarządu na odpowiedzialność majątkową (grzywny).
Jest to temat specyficzny dla przedsiębiorstwa społecznego. Błędem jest traktowanie demokratycznego zarządzania jako czegoś, co trzeba odhaczyć, by być firmą społeczną. Marnujemy w ten sposób potencjał i możliwości zaangażowania pracowników w działanie przedsiębiorstwa społecznego.
To tyle nt. spółki z o.o. non profit. Jeśli masz pytania, to zachęcam do skomentowania wpisu poniżej.
Poniżej znajdziesz kilka wpisów na blogu, które dotyczą spółek z o.o. non profit.
Do 10 grudnia trwa konkurs dotacyjny w ramach Programu Nowe FIO na rok 2025. W tym wpisie chcemy przyjrzeć się wybranym szczegółom i warunkom tego
Coraz więcej firm decyduje się na utworzenie fundacji. Tego typu inicjatywy pozwalają przedsiębiorstwom nie tylko na wspieranie wartościowych projektów społecznych, ale także na budowanie pozytywnego
Kiedy już wiesz, że chcesz powołać fundację czy też spółkę z o.o. non profit to w głowie pojawia się kolejne pytanie: czy zrobić to samodzielnie,
