Jakie warunki musi spełnić podmiot, by mógł zdobyć status przedsiębiorstwa społecznego? Z jakimi obowiązkami się to wiąże i jakie korzyści daje? Dla kogo ten status będzie dobrym rozwiązaniem? Zapraszamy do wpisu na blogu.
Spis treści
ToggleCo to jest przedsiębiorstwo społeczne?
Przedsiębiorstwo społeczne to forma działalności gospodarczej, która łączy cele ekonomiczne i społeczne. Jest to podmiot, który działa na rzecz wspólnoty, oferując wsparcie osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym lub świadcząc usługi społeczne. Takie przedsiębiorstwo nie koncentruje się na maksymalizacji zysków, lecz na realizacji celów społecznych.
Działalność przedsiębiorstwa społecznego jest określona w ustawie o ekonomii społecznej, która wyznacza ramy prawne dla funkcjonowania takich podmiotów. Wspiera rozwój lokalnych społeczności, buduje więzi międzyludzkie i umożliwia osobom defaworyzowanym aktywne uczestnictwo w rynku pracy. Jest to przykład gospodarki solidarnej, która stawia na pierwszym miejscu człowieka i jego potrzeby.
Co to jest status przedsiębiorstwa społecznego?
Status przedsiębiorstwa społecznego to formalne potwierdzenie, że spełniamy wymogi otrzymania specjalnej odznaki – tytułu przedsiębiorstwa społecznego. Otrzymanie tego statusu daje dostęp do przywilejów i preferencji, takich jak np.:
- dotacje na miejsca pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,
- refundacja składek ZUS,
- ulga podatkowa czy preferencje przy zamówieniach publicznych.
W zamian za pewne przywileje przedsiębiorstwo musi realizować cele społeczne i spełniać konkretne obowiązki.
Można też powiedzieć, że posiadanie statusu przedsiębiorstwa społecznego wiąże się z większym zaufaniem społeczeństwa oraz instytucji publicznych. Status ten potwierdza, że działalność danego podmiotu jest zgodna z wartościami społecznej odpowiedzialności i przejrzystości.
Jakie podmioty mogą być przedsiębiorstwem społecznym (PS)?
Status przedsiębiorstwa społecznego mogą uzyskać podmioty o określonej formie prawnej, które spełniają konkretne wymagania. Należą do nich:
- forma prawna – podmioty takie jak spółdzielnie socjalne, fundacje, stowarzyszenia, spółki z o.o. non profit, organizacje pozarządowe prowadzące działalność odpłatną pożytku publicznego lub gospodarczą,
- cel działania – główne cele przedsiębiorstwa muszą być związane z działalnością społeczną, np. reintegracją osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub świadczeniem usług społecznych,
- prowadzenie działalności sprzedażowej – np. gospodarczej lub odpłatnej pożytku publicznego,
- przejrzystość finansowa – zyski nie mogą być dzielone między udziałowców czy pracowników. Wszelkie środki muszą być reinwestowane w działalność statutową,
- struktura organizacyjna – decyzje w przedsiębiorstwie powinny uwzględniać udział pracowników, co sprzyja partycypacji i włączeniu społecznemu,
- minimalne zatrudnienie – co najmniej 3 osoby zatrudnione na umowę o pracę w wymiarze minimum 1/2 etatu; dla przedsiębiorstw zajmujących się reintegracją wymóg ten obejmuje również zatrudnienie 30% osób z grup defaworyzowanych.
W procesie uzyskiwania statusu PS istotną rolę odgrywają ośrodki wsparcia ekonomii społecznej, które zwykle pomagają podmiotom przygotować się do spełnienia wymagań i formalności.
Jakie są typy przedsiębiorstw społecznych?
Przedsiębiorstwa społeczne można podzielić na dwa główne typy:
1. Przedsiębiorstwo społeczne usług społecznych
Ten typ przedsiębiorstwa koncentruje się na świadczeniu usług społecznych, takich jak opieka zdrowotna, edukacja publiczna, pomoc społeczna czy wspieranie osób niepełnosprawnych.
Przykładem mogą być podmioty świadczące usługi dla seniorów, dzieci czy osób z niepełnosprawnościami. Tego rodzaju przedsiębiorstwa odgrywają kluczową rolę w lokalnych wspólnotach, odpowiadając na potrzeby, których nie pokrywają instytucje publiczne.
O przedsiębiorstwie społecznym usług społecznych pisaliśmy też tutaj.
2. Przedsiębiorstwo społeczne zajmujące się reintegracją
To przedsiębiorstwo skupia się na reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, takich jak osoby bezrobotne, z niepełnosprawnościami czy wykluczone długotrwale.
Reintegracja polega na wspieraniu tych osób w powrocie na rynek pracy oraz w pełnym uczestnictwie w życiu społecznym. Tego rodzaju przedsiębiorstwa oferują nie tylko zatrudnienie, ale także szkolenia, doradztwo zawodowe i inne formy wsparcia.
O reintegracji możesz też poczytać tutaj.
Korzyści z prowadzenia przedsiębiorstwa społecznego
Wsparcie zatrudnienia osób defaworyzowanych
Przedsiębiorstwa społeczne oferują możliwości pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Mogą korzystać z następujących form wsparcia:
- refundacja składek ZUS przez Fundusz Pracy na okres do 24 miesięcy,
- dotacje na tworzenie miejsc pracy, wynoszące nawet 6-krotność przeciętnego wynagrodzenia,
- zwolnienie z podatku dochodowego od dochodów przeznaczonych na reintegrację zawodową i społeczną.
Dostęp do zamówień publicznych
Przedsiębiorstwa społeczne mają preferencje przy zamówieniach publicznych o wartości poniżej 130 tys. zł netto. W zamówieniach na usługi społeczne, zdrowotne i kulturalne zamawiający mogą ograniczyć krąg wykonawców do podmiotów realizujących cele społeczne.
Dodatkowe wsparcie finansowe
Przedsiębiorstwa społeczne mogą korzystać z programów takich jak “Przedsiębiorstwo Plus Społeczne” czy dotacje na rozwój w ramach Krajowego Planu Odbudowy. Wsparcie obejmuje m.in. finansowanie działań reintegracyjnych oraz rozwój kompetencji pracowników.
Więcej o korzyściach z posiadania statusu przedsiębiorstwa społecznego pisaliśmy w tych dwóch wpisach:
- Jakie są korzyści z założenia przedsiębiorstwa społecznego (dla różnych grup potencjalnych założycieli)?
- Jakie wsparcie PS i PES wprowadza ustawa o ekonomii społecznej?
Obowiązki przedsiębiorstwa społecznego
Warunki uzyskania statusu
Jak już wspominaliśmy aby uzyskać status przedsiębiorstwa społecznego, podmiot musi spełniać określone wymagania dotyczące:
- formy prawnej – aby być przedsiębiorstwem społecznym trzeba być najpierw tzw. podmiotem ekonomii społecznej (takimi podmiotami są np. spółdzielnia socjalna, fundacja, stowarzyszenie, spółka z o.o. non profit), ewentualnie jednostką tworzącą podmiot ekonomii społecznej,
- działalności o charakterze sprzedażowym – jako odpłatna działalność pożytku publicznego lub działalność gospodarcza, czy inna działalność o charakterze sprzedażowym (np. oświatowa, kulturalna),
- zatrudnienia: co najmniej 3 osoby na umowach o pracę (może to być również spółdzielcza umowa o pracę) w wymiarze minimum 1/2 etatu,
- zakazu podziału zysku: całość dochodów musi być przeznaczona na cele statutowe, nie można dzielić zysku między wspólników, pracowników, czy członków zarządu przedsiębiorstwa społecznego,
- przejrzystość finansowa: zakaz przekazywania majątku na rzecz osób lub organizacji powiązanych z przedsiębiorstwem społecznym.
Jako przedsiębiorstwo społeczne powyższe wymagania mamy spełniać w sposób ciągły, a nie tylko przy złożeniu wniosku o nadanie statusu.
Sprawozdawczość i kontrola
Przedsiębiorstwa społeczne muszą składać roczne sprawozdania do wojewody, obejmujące informacje o:
- działaniach reintegracyjnych i ich efektach,
- zatrudnieniu osób defaworyzowanych,
- korzystaniu z instrumentów wsparcia.
Wojewoda sprawuje nadzór nad spełnianiem warunków, a w przypadku uchybień może pozbawić podmiot statusu.
Dla kogo status przedsiębiorstwa społecznego będzie odpowiedni?
Status ten jest szczególnie korzystny dla:
- podmiotów ekonomii społecznej (np. stowarzyszeń, fundacji) zajmujących się reintegracją społeczną i zawodową,
- organizacji, które chcą skorzystać z dotacji na tworzenie miejsc pracy,
- podmiotów świadczących usługi społeczne w lokalnych wspólnotach,
- firm współpracujących z dużymi przedsiębiorstwami i zatrudniających osoby z niepełnosprawnościami.
Jak uzyskać status przedsiębiorstwa społecznego?
Wniosek o nadanie statusu należy złożyć do wojewody właściwego ze względu na siedzibę podmiotu. W dokumentach trzeba określić cele działalności oraz planowane działania.
Przedsiębiorstwo społeczne to dobra forma wsparcia dla lokalnych wspólnot, łącząca działania biznesowe z misją społeczną. Jeśli myślisz o takiej działalności, warto rozważyć ten status i skorzystać z oferowanych preferencji.
Ile aktualnie jest przedsiębiorstw społecznych w Polsce?
Na początek lutego 2025 r. podmiotów posiadających taki status jest ok. 1,2 tys. Ich listę możesz znaleźć pod tym linkiem.
To tyle na temat przedsiębiorstwa społecznego. Jeśli chcesz dopytać się o szczegóły i skonsultować swoją specyficzną sytuację, to zachęcamy do skorzystania z bezpłatnych konsultacji.