W tym wpisie przyglądam się wadom i zaletom spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako przedsiębiorstwa społecznego. Według danych na koniec lipca 2019 r. 228 spółek z o.o. non profit funkcjonowało jako przedsiębiorstwo społeczne. W skali kraju jest to trzecia najczęściej występująca forma prawna przedsiębiorstwa społecznego (po spółdzielni socjalnej i fundacji, przy czym różnica z liczbą fundacji jest nieznaczna).

Uwaga: pomijam aspekty wspólne dla wszystkich form prawnych przedsiębiorstwa społecznego

Zaznaczam, że uwzględniłem aspekty typowe i specyficzne dla spółki z o.o., zwykle pomijając kwestie wspólne dla wszystkich lub większości form prawnych PS, jak np.:

• pełna księgowość,
• osobowość prawna,
• możliwość zbierania środków w formie zbiórki publicznej zgodnie z ustawą z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych,
• obowiązki sprawozdawcze wobec KRS,
• zakaz podziału zysku między pracowników czy wspólników / członków.

Zalety spółki z o.o. non profit jako przedsiębiorstwa społecznego

Do zalet zaliczam przede wszystkim:

1. Rozpoznawalność w obrocie. Spółki z o.o. są jedną z najbardziej popularnych form prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Według danych GUS na koniec grudnia 2018 r. do rejestru REGON wpisanych było 1 253,6 tys. osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, w tym 402,2 tys. spółek z o.o. Oznacza to, że grupie podmiotów, które mają REGON 32% stanowią spółki z o.o.
2. Możliwość założenia przez jedną osobę fizyczną (rozwiązanie niezalecane; dlaczego? Dopytaj w komentarzu ?) lub przez jedną osobę prawną (w tym np. przez stowarzyszenie, czy fundacje).
3. Opcja pobierania wynagrodzenia przez członków zarządu na podstawie uchwały wspólników (obowiązek zapłaty tylko podatku dochodowego od osób fizycznych, bez składek ZUS) – wynagrodzenie musi dotyczyć czynności za zarządzanie i nie może przekraczać stawek rynkowych.
4. Wspólnicy mogą pobierać wynagrodzenie za tzw. powtarzające się świadczenia niepieniężne przewidziane w umowie spółki (wspólnicy mają obowiązek zapłaty tylko podatku dochodowego od osób fizycznych, bez składek ZUS).
5. Możliwość skorzystania ze zwolnienia z podatku dochodowego, ale wyłącznie w sytuacji w której jedynymi wspólnikami spółki są stowarzyszenia (ew. stowarzyszenie) oraz spółka przekaże dochód na cele statutowe stowarzyszenia/ń i cele te pokrywają się z celami wskazanymi w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 17, ust. 1 pkt. 5 ustawy o CIT).
6. Stosunkowo proste sposoby na dokapitalizowanie spółki (czasowe wniesienie do spółki własnych środków przez wspólników) w formie dopłat lub wniesienia dodatkowych udziałów lub podniesienia wartości istniejących udziałów (płaci się od tego 0,5% podatku od czynności cywilnoprawnych, nie płaci się podatku dochodowego od osób prawnych).
7. Możliwość wejścia do spółki zewnętrznego inwestora, który wnosi swój kapitał.
8. Spółka non profit może uzyskać statusu organizacji pożytku publicznego, co wiąże się z dodatkowymi korzyściami np.:
   • pozyskiwanie środków z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych,
   • korzystanie ze zwolnienia dochodów z podatku dochodowego od osób prawnych, w części przeznaczonej na działalność statutową, z wyłączeniem działalności gospodarczej (art. 17 ust. 1 pkt. 6c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych),
9. Możliwość ubiegania się o środki na działania w zakresie pożytku publicznego (Dotyczy spółek, które spełniają warunki, o których mówi art. 3 ust. 3 pkt. 4 ustawy o pożytku publicznym i o wolontariacie, czyli nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników).

Wady spółki z o.o. jako przedsiębiorstwa społecznego

Wśród wad spółki z o.o. non profit można wyróżnić:

1. Specyficzne obowiązki informacyjne i dokumentacyjne np.:
2. obowiązek zgłaszania zmian w składzie wspólników (składanie listy wspólników w KRS), w tym zgłaszanie zmian wpisu w KRS (o ile w wyniku zmian w składzie osobowym wspólnik ma 10% lub więcej udziałów; zgłosić należy również zmiany w liczbie udziałów posiadanych przez wspólników, którzy posiadają 10% lub powyżej 10% udziałów),
3. prowadzenie księgi udziałów (art. 188 kodeksu spółek handlowych) pod rygorem odpowiedzialności w postaci grzywny do 20 tys. zł,
4. prowadzenie księgi protokołów (art. 248 kodeksu spółek handlowych),
5. prowadzenie sformalizowanej korespondencji handlowej pod rygorem grzywny do 5 tys. zł (art. 206 kodeksu spółek handlowych),
6. Największa odpowiedzialność członków zarządu – zgodnie z art. 299. § 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Warunki tej odpowiedzialności to:
7. istnienie niezaspokojonego zobowiązania spółki,
8. egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna (wierzyciel nie może uzyskać zaspokojenia swojej wierzytelności w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko spółce),
9. brak jest przesłanek wyłączających odpowiedzialność poszczególnych członków zarządu.
10. Wymagane jest wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie kapitału zakładowego w kwocie co najmniej 5 tys. zł. (w formie gotówki lub w poprzez wkład rzeczowy).
11. Formalności związane z obniżeniem lub podwyższeniem kapitału zakładowego (w tym ostatnim przypadku zwłaszcza, jeśli podwyższenie kapitału nie było przewidziane w umowie spółki).
12. Ponoszenie opłat rejestrowych (wpis i zmiany wpisu w KRS, łącznie z ogłoszeniem w Monitorze Sądowym, będzie to kwota odpowiednio 600 i 350 zł).
13. Brak specjalnych środków dotacyjnych (w porównaniu do spółdzielni socjalnych).
14. Stosunkowo duża liczba czynności wiążących się z wizytą u notariusza, co będzie skutkować dodatkowymi kosztami, np.:
    • przy zakładaniu: opłata notarialna za sporządzenie umowy spółki w formie wymaganego przepisami aktu notarialnego – dla spółki z minimalnym kapitałem 5.000 złotych wyniesie to 160 zł + VAT (100 zł + 3% nadwyżki ponad 3000 zł), czyli 195,2 zł + opłata za odpis umowy – 6 zł za każdą rozpoczętą stronę tekstu, co najmniej 2 szt. do KRS + najlepiej dla każdego ze wspólników i dla spółki,
    • zmiana treści umowy spółki z o.o. zawarta w protokole sporządzonym przez notariusza – maksymalna stawka taksy notarialnej za sporządzenie protokołu zgromadzenia wspólników spółki z o.o. wynosi max. 750 zł (plus VAT i koszty sporządzenia wypisów),
    • zbycie udziałów w spółce z o.o. – maksymalna stawka za poświadczenie własnoręczności podpisu na dokumentach, jeżeli przedmiot jest oznaczony sumą pieniężną, wynosi 1/10 maksymalnej stawki, jaka należałaby się, gdyby dokument sporządzono w formie aktu notarialnego, nie więcej jednak niż 300 zł.
15. Tajne głosowanie na zgromadzeniu wspólników w sprawach osobowych, np. przy udzielaniu absolutorium – obowiązek stosowania tajnego głosowania jest szerszy niż w przypadku np. spółdzielni (art. 247 § 2. Tajne głosowanie zarządza się przy wyborach oraz nad wnioskami o odwołanie członków organów spółki lub likwidatorów, o pociągnięcie ich do odpowiedzialności, jak również w sprawach osobowych. Poza tym należy zarządzić tajne głosowanie na żądanie choćby jednego ze wspólników obecnych lub reprezentowanych na zgromadzeniu wspólników.). Tajne głosowanie to zawsze nieco więcej formalności.
16. W przypadku prowadzenia np. zbiórek publicznych czy powoływania się na społeczny cel spółki w innych działaniach foundrasingowych może pojawić się co najmniej zaskoczenie i nieufność. Spółka kojarzy się bardziej z biznesem, niż z prowadzeniem działalności społecznej.

To tyle nt. wad i zalet spółki z o.o. jako przedsiębiorstwa społecznego. Jeśli jakiś aspekt funkcjonowania spółki Cię zainteresował, zachęcam do komentowania wpisu.