Na jednym ze szkoleń padło kiedyś pytanie: „jeśli dochód spółki nie może być dzielony między wspólników, to jak jej właściciel może dzięki niej zarabiać?”. Pomyślałem, że to dobry temat na wpis na blogu, więc do dzieła.

Możliwości jest tutaj kilka. Zacznę od tych, które występują w każdym przedsiębiorstwie społecznym. Potem skupię się przede wszystkim na rozwiązaniach (#3 i #4) typowych dla spółki. Te ostatnie są też korzystne podatkowo.

Rozwiązanie #1. Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilno-prawnej

Nie ma przeszkód, by wspólnik spółki był w niej zatrudniony na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, czy umowy o dzieło. Oczywiście jest to związane z wykonywaniem określonej pracy, za którą wspólnik otrzymuje wynagrodzenie.

Warto też zwrócić uwagę na istotne uwarunkowanie dot. spółki jednoosobowej. Nie ma możliwości zatrudnienia jedynego wspólnika (lub niemal jedynego wspólnika – dot. sytuacji, w której jedna osoba ma np. 97% udziałów) w spółce z o.o., w której pozostaje on wspólnikiem (i to niezależnie od liczby członków zarządu). Zgodnie z Wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2013 r. (Sygn. akt II UK 36/13):„Jedyny (lub niemal jedyny) wspólnik spółki z o.o. co do zasady nie może pozostawać z tą spółką w stosunku pracy, gdyż w takim przypadku status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje „wchłonięty” przez status właściciela kapitału (pracodawcy). Inaczej mówiąc, tam gdzie status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o. nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy wspólnika, który w takiej sytuacji wykonuje czynności (nawet typowo pracownicze) na rzecz samego siebie (we własnym interesie) i na swoje własne ryzyko produkcyjne, gospodarcze i socjalne.”

Rozwiązanie #2. Wspólnik może także np. wynająć spółce nieruchomość czy też otrzymać zwrot kosztów delegacji

Wiem, że rozwiązanie mało finezyjne, ale jak najbardziej możliwe w każdym przedsiębiorstwie społecznym. Nie ma natomiast takiej możliwości w przypadku, gdy prowadzimy działalność jednoosobową.

Dodam jeszcze, że wynajem nieruchomości musi się odbywać na zasadach rynkowych (nie możemy zawyżać stawek). Natomiast zwrot kosztów delegacji odbywa się najczęściej zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.01.2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. Więcej informacji znajdziesz np. tutaj.

Przejdźmy teraz do możliwości typowych dla spółki z o.o.

Rozwiązanie #3. Wynagrodzenie dla członków zarządu na podstawie uchwały wspólników

Przede wszystkim warunkiem otrzymywania wynagrodzenia w tym trybie jest powołanie uchwałą zgromadzenia wspólników do zarządu. Uchwała taka powoduje powstanie stosunku organizacyjnego uregulowanego w kodeksie spółek handlowych. Poza tym:

• członek zarządu nie musi mieć w tym przypadku żadnej umowy, która ustalałaby zakres czynności oraz wynagrodzenie,
• wspólnicy mogą określić wysokość wynagrodzenia lub ustalić warunki jego obliczenia (w uchwale o powołaniu lub w oddzielnej uchwale, pod tym linkiem możesz zobaczyć wzór uchwały),
• wynagrodzenie to może być zarówno stałym wynagrodzeniem miesięcznym, a także innym okresowym (wspólnicy mogą na przykład uzależnić je od wyników finansowych spółki czy od innych wskaźników),
• wspólnicy mają dowolność co do określenia wynagrodzenia, nie powinno ono jednak przekraczać stawek rynkowych.

Jaki podatek płaci się od tego rodzaju wynagrodzenia?

Jeśli powołanie jest jedynym tytułem zarobkowania, to wynagrodzenie to uznaje się za przychody z działalności wykonywanej osobiście (dla dociekliwych: zgodnie z art. 13 pkt. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Oznacza to, że od wynagrodzenia tego spółka pobiera zaliczkę na podatek dochodowy w wysokości 17% dochodu.

Czy od wynagrodzenia na podstawie uchwały płaci się składki ZUS?

Nie, od tego rodzaju wynagrodzenia nie płaci się składek ZUS. Pobieranie wynagrodzenia przez członka zarządu na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników nie jest wymienione jako tytuł do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami ZUS. Przytoczyć można fragment Wyroku Sądu Apelacyjnego – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z dnia 17 sierpnia 2016 r. (Sygn. akt III AUa 543/16): „Samo powołanie – na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych – na stanowisko prezesa lub wiceprezesa zarządu spółki, jak również osiąganie z tego tytułu, ustalonego w drodze uchwały, wynagrodzenia nie skutkuje jeszcze powstaniem obowiązku ubezpieczeń społecznych, jeżeli nie jest ono związane z powstaniem określonego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych wskazanego w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w wyniku np. zawarcia umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej.”

[Aktualizacja: 28.07.2022] Po wporwadzeniu tzw. Nowego Ładu wynagrodzenie z tytułu powołania objęte jest ubezpieczeniem zdrowotnym (dla dociekliwych: art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).

Oczywiście, jeśli członek zarządu ma umowę o pracę, to należy już normalnie odprowadzać składki ZUS z tytułu tej umowy. Może być też tak, że członek zarządu ma umowę o pracę np. na stanowisku kucharza czy kierowcy i jednocześnie z tytułu zarządzania spółką (pełnienia funkcji członka zarządu) otrzymuje wynagrodzenie na podstawie uchwały wspólników. W takim przypadku dla przejrzystości warto zadbać o takie określenie obowiązków w ramach umowy o pracę, by były one rozdzielne w stosunku do obowiązków wynikających z kodeksu spółek handlowych powierzonych w ramach powołania.

Rozwiązanie #4. Powtarzające się świadczenia niepieniężne wynikające z umowy spółki

Wynagrodzenie w tym trybie może otrzymywać wyłącznie wspólnik spółki i to pod warunkiem, że zostało to przewidziane w umowie spółki.

Istotne uwarunkowania powtarzających się świadczeń niepieniężnych wynikające z KSH (m.in. art. 176 KSH):

• jest to specyficzny obowiązek, który może uzupełniać możliwości finansowe spółki oraz budować stałe, korzystne dla obu stron powiązania między wspólnikiem i spółką (spółka otrzymuje określone dobro, a wspólnik wynagrodzenie + zbyt swoich towarów),
• chodzi o świadczenie wykonywane w sposób powtarzający się, a więc np. co dwa tygodnie, raz na kwartał lub realizowane okresowo, np. w niektóre dni, a nie wykonywane w sposób stały,
• wspólnik otrzyma wynagrodzenie, nawet jeśli sprawozdanie spółki nie wykazuje zysku; nie powinno jednak przewyższać cen i stawek przyjętych w obrocie,
• umowa spółki powinna konkretyzować rodzaj i zakres świadczeń (okres, sposób realizacji, rozmiar obowiązku, widełki świadczeń),
• powtarzające się świadczenia niepieniężne są związane nie tylko z osobą wspólnika, ale przede wszystkim z udziałami tego wspólnika w spółce (dlatego też zbycie lub obciążenie udziałów, z którymi związany jest ten obowiązek wymaga zgody spółki, tj. przez zarząd w formie pisemnej, chyba, że co innego wynika z umowy spółki),
• zarówno określenie zobowiązania, jak i zasad wynagradzania pozostawiono do ustalenia wspólnikom na zasadzie swobody umów (np. określenie terminów, sposobu płatności wynagrodzenia, czasowe ograniczenia obowiązku świadczenia), jednak wynagrodzenie nie powinno przekraczać stawek rynkowych.

Przykłady powtarzających się świadczeń niepieniężnych:

• zapewnienie transportu,
• udostępnienie maszyn,
• dostarczenie materiałów do produkcji, np. drewna do tartaku, zboża do młyna,
• okresowe świadczenie doradztwa prawnego czy finansowego,
• nie dot. np.: udostępniania magazynu czy hal (charakter ciągły), odbioru towaru za zapłatą czy najmu lokalu spółki przez wspólnika.

Jak wygląda podatek dochodowy od powtarzających się świadczeń niepieniężnych?

Dochody z tytułu powtarzających się świadczeń niepieniężnych wspólnicy mają opodatkować jako dochody z innych źródeł (na podstawie art. 10 ust. 9 ustawy o PIT). Wynikają one bowiem z art. 176 kodeksu spółek handlowych.

Spółka nie pobiera zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu wypłaty tego wynagrodzenia. Przychód ten będzie podlegał wykazaniu w zeznaniu rocznym wspólnika i opodatkowaniu przez niego wraz z innymi uzyskanymi w roku podatkowym dochodami według skali określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Więcej w tym temacie możesz przeczytać w tej interpretacji indywidualnej.

Czy od wynagrodzenia za powtarzające się świadczenie niepieniężne należy odprowadzać składki ZUS?

Nie, tego rodzaju wynagrodzenie nie jest tytułem do objęcia danej osoby ubezpieczeniem społecznym.

To tyle nt. sposobów zarabiania przez wspólników w spółce z o.o. non profit. Jeśli masz jakieś pytania lub chcesz podzielić się doświadczeniem, skomentuj poniżej.