Prawo w przedsiębiorstwie społecznym

Status przedsiębiorstwa społecznego w spółce z o.o. non profit. Na co zwrócić uwagę?

W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się bliżej spółce z o.o. non profit w kontekście posiadania przez nią statusu przedsiębiorstwa społecznego zgodnie z ustawą o ekonomii społecznej. Zwrócimy uwagę na specyficzne uwarunkowania dotyczące spółek, a także problemy, które mogą zaskoczyć.

Jakie są uwarunkowania związane ze statusem przedsiębiorstwa społecznego specyficzne dla spółki z o.o. non profit?

Wymagania stawiana przedsiębiorstwu społecznemu omawialiśmy np. tutaj.

W kontekście specyficznych uwarunkowań dla spółki z o.o. warto przyjrzeć się bliżej dwóm elementom:

  • w strukturze wewnętrznej przedsiębiorstwa społecznego (PS) wykluczony jest dominujący udział:
    • Skarbu Państwa,
    • jednostki samorządu terytorialnego,
    • państwowej albo samorządowej osoby prawnej,
  • PS musi posiadać organ konsultacyjno-doradczy, który jest wyrazem demokratycznego zarządzania w przedsiębiorstwie społecznym.

Wykluczony dominujący udział Skarbu Państwa, czy JST

Dokładniej rzecz ujmując ustawa o ekonomii społecznej mówi, że statusu przedsiębiorstwa społecznego nie możemy uzyskać, jeżeli Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego, państwowa albo samorządowa osoba prawna posiadają nad naszym podmiotem kontrolę w rozumieniu art. 4 pkt 4 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.

Co to oznacza w praktyce?

Wymóg ten oznacza, że wykluczone są sytuacje, w których np. gmina:

  • posiada 51% udziałów i głosów na zgromadzeniu wspólników,
  • może wybierać większość składu zarządu lub rady nadzorczej / komisji rewizyjnej,

Dla przykładu spółka komunalna nie może być więc przedsiębiorstwem społecznym.

Skąd pomysł by zarządzanie w przedsiębiorstwie społecznym było demokratyczne?

Idei przedsiębiorstwa społecznego przyświecała także idea demokratycznego zarządzania.

Pierwszy projekt o przedsiębiorstwie społecznym, który powstał na początku lat osiemdziesiątych w swojej definicji dot. przedsiębiorstwa społecznego wskazywał na model demokratyczny. Model ten opiera się na dużym udziale pracowników w podejmowaniu decyzji i ich wpływie na funkcjonowanie tego przedsiębiorstwa.

W przedsiębiorstwie społecznym pracownicy mają więc mieć więcej do powiedzenia niż w zwykłej firmie.

Organ konsultacyjno-doradczy

Przedsiębiorstwo społeczne posiada organ konsultacyjno-doradczy. Przyjrzyjmy się nieco bliżej temu organowi. I sprawdźmy jakie rozwiązania związane z nadzorowaniem działań przedsiębiorstwa społecznego, zostały przygotowane dla spółki z o.o. non profit.

Kto wchodzi w skład organu?

Ustawa o ekonomii społecznej definiuje, że w skład organu konsultacyjno-doradczego mają wejść pracownicy, czyli wszystkie osoby zatrudnione w przedsiębiorstwie społecznym. Jeżeli liczba pracowników w danym przedsiębiorstwie przekroczy 10 osób, to organ konsultacyjno-doradczy może składać się przedstawicieli pracowników w liczbie nie mniejszej niż 3.

Jakie są jego kompetencje?

Ustawa o ekonomii społecznej określa minimalne kompetencje tego organu.

Należą do nich m.in.:

  • zapoznawanie się nie rzadziej niż raz w roku z wynikami działalności podmiotu,
  • wyrażanie opinii w tym zakresie,
  • opiniowanie regulaminu pracy czy opiniowanie planowanych działań podmiotu, w tym reintegracji społecznej i zawodowej.

A jak to wygląda w spółce z o.o.?

Ustawa o ekonomii społecznej ściśle określa, że w spółce z o.o. organem konsultacyjno-doradczym ma być rada nadzorcza lub komisja rewizyjna.

Przyczyną takiego rozwiązania jest fakt, że kodeks spółek handlowych nie przewiduje innego organu niż:

  • zgromadzenie wspólników,
  • zarząd,
  • komisja rewizyjna, czy rada nadzorcza.

Z uwagi na to, że:

  • zgromadzenie wspólników tworzą wspólnicy,
  • zarząd zajmuje się bieżącym zarządzaniem i reprezentuje spółkę na zewnątrz,
  • do dyspozycji pozostaje nam właśnie komisja rewizyjna lub rada nadzorcza.

Czy organ nadzoru w spółce, w skład którego wchodzą pracownicy może rodzić problemy?

Zasadniczo tak.


Podkreślić należy, że członkowie organu nadzoru zgłaszani są do Krajowego Rejestru Sądowego. Jeśliby przyjąć, że w skład rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej wchodzą wszyscy pracownicy to wówczas rodziłoby to spore problemy. Pojawiają się one w sytuacji, kiedy zatrudniamy nową osobę albo ktoś się zwalnia.

Musimy wówczas dokonywać zmian w składzie organu nadzoru, co z kolei wymaga

  • uchwały wspólników,
  • zgłoszenia w KRS.

Każdorazowa zmiana w KRS wiąże się z kosztami, które ponosi spółka. A przecież pracownicy mogą zmieniać się co miesiąc. Biorąc pod uwagę dość częstą rotację pracowników takie rozwiązanie byłoby bardzo uciążliwe.

Kto nie może się znaleźć w radzie nadzorczej / komisji rewizyjnej?

Ponadto w skład rady nadzorczej nie mogą wejść:

  • członkowie zarządu,
  • kierownicy oddziałów,
  • zatrudnieni w spółce główny księgowy, radca prawny, czy adwokat,
  • osoby, które podlegają bezpośrednio członkowi zarządu (czyli np. pracownicy).

Ten ostatni punkt jest najistotniejszy, bo sprawia on, że jeśli nie mamy pośredniego szczebla zarządzania (kierowników), a najczęściej tak to wygląda w małych spółkach ze statusem PS, to pracownicy nie mogą być członkami komisji rewizyjnej lub rady nadzorczej.

Jak z tego wybrnąć?

W takiej sytuacji w praktyce stosuje się rozwiązanie, w którym pracownicy zaproszeni są na posiedzenie komisji rewizyjnej / rady nadzorczej z głosem doradczym. W ten sposób stwarza się przestrzeń do ich zaangażowania w podejmowanie decyzji.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej nt. funkcjonowania rady nadzorczej / komisji rewizyjnej jako organu konsultacyjno-doradczego, to polecamy Ci pakiet składający się z ebooka i specjalnego webinaru, który odbył się w czerwcu 2024 r. Znajdziesz tam m.in. wzory dokumentacji komisji rewizyjnej, w tym jej regulamin. 

Rada nadzorcza / komisja rewizyjna

Zwróćmy uwagę jeszcze na kilka rzeczy, które dotyczą rady nadzorczej czy też komisji rewizyjnej, a z których warto zdawać sobie sprawę, gdy chcemy powołać organ konsultacyjno-doradczy w spółce  z o.o..

Minimalne kompetencje

Są to kompetencje tego organu, które wynikają z:

  • ustawy o ekonomii społecznej (to co ma robić organ konsultacyjno-doradczy musimy przypisać do rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej),
  • kodeksu spółek handlowych – kodeks ten wskazuje konkretne rzeczy, które rada nadzorcza czy komisja rewizyjna musi wykonywać; jest to m.in.:
    • ocena sprawozdania zarządu z działalności spółki, ocena sprawozdania finansowego,
    • ocena wniosków dotyczących podziału zysku czy pokrycia straty,
    • sporządzenie i złożenie zgromadzeniu wspólników sprawozdanie z wyników tej oceny (dodatkowo rada sporządza sprawozdanie ze swojej działalności w poprzednim roku).

Minimalna częstotliwość posiedzeń

Kodeks spółek handlowych mówi nam także o tym, jak często mają odbywać się posiedzenia rady, czy komisji rewizyjnej.

Rada powinna się zebrać w razie potrzeby, nie rzadziej jednak niż raz na każdy kwartał w danym roku. Należy pamiętać, że każde posiedzenie rady nadzorczej musi być udokumentowane.

W przypadku komisji rewizyjnej wymagana częstotliwość spotkań jest mniejsza – wystarczy jedno spotkanie na rok.

Minimalna ilość członków

Minimalna ilość członków komisji czy rady to są trzy osoby.

Warto zwrócić uwagę na zapis kodeksu spółek handlowych, który mówi, że członek rady nadzorczej / komisji rewizyjnej powinien dochowywać należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej aktywności w tym organie. Przepisy zakładają więc, że do rady / komisji wchodzą profesjonaliści – osoby, które zawodowo wykonują taką funkcję.

Czy lepiej powołać radę nadzorczą, czy komisję rewizyjną?

Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania: jeśli chodzi nam o spełnienie wymogów dotyczących przedsiębiorstwa społecznego, bo prostszym rozwiązaniem będzie powołanie komisji rewizyjnej.

Jak wdrożyć to wszystko w spółce, by móc być przedsiębiorstwem społecznym?

Na pewno będą potrzebne zmiany umowy spółki.

Pamiętajmy, że zmiana umowy spółki związana jest z:

  • uchwałą zgromadzenia wspólników podjętą większością dwóch trzecich głosów
  • zachowaniem formy aktu notarialnego, więc musimy udać się do notariusza.

W umowie spółki musimy bowiem wprowadzić organ nadzoru lub kontroli pod tytułem „komisja rewizyjna” lub „rada nadzorcza”.

Poza tym musimy także dodać w umowie spółki rozdział dotyczący funkcjonowania rady / komisji, w tym:

  • jakie rada / komisja będzie miała kompetencje (tu przepisujemy kompetencje z ustawy o ekonomii społecznej + kompetencje typowe dla rady / komisji zgodnie z kodeksem spółek handlowych),
  • ile trwać będzie kadencja,
  • sposób w jaki będzie wybierana (zwykle w drodze uchwały wspólników).

Po zmianach w umowie spółki pozostanie nam faktyczny wybór osób do rady nadzorczej, czy komisji rewizyjnej. 

To są te czynności, które należy zrealizować, jeśli jako spółka z o.o. non profit myślimy o uzyskaniu statusu przedsiębiorstwa społecznego.

To tyle na temat specyfiki spółki z o.o. non profit jako przedsiębiorstwa społecznego . Jeżeli chcesz dowiedzieć się, jak powołanie organu nadzoru mogłoby wyglądać w Twojej spółce, to zapraszamy do zapisania się na bezpłatną konsultację.

Jestem rewolwerowcem. Zajmuję się wspieraniem firm społecznych. Mój pojedynek w samo południe to walka z przeszkodami na drodze do sprawnego przedsiębiorstwa społecznego. Zamiast broni używam wiedzy prawnej i narzędzi biznesowych. Jeśli chcesz, to dostarczę Ci odpowiednich umiejętności, a potem staniemy ramię w ramię. Co Ty na to?

Zamów bezpłatną konsultację

i porozmawiaj na temat Twojej indywidualnej sytuacji!

Dwóch mężczyzn w garniturach Przedsiębiorstwa Społecznego pozuje do zdjęcia.

Trzy ostatnie wpisy

Do 10 grudnia trwa konkurs dotacyjny w ramach Programu Nowe FIO na rok 2025. W tym wpisie chcemy przyjrzeć się wybranym szczegółom i warunkom tego

Coraz więcej firm decyduje się na utworzenie fundacji. Tego typu inicjatywy pozwalają przedsiębiorstwom nie tylko na wspieranie wartościowych projektów społecznych, ale także na budowanie pozytywnego

Kiedy już wiesz, że chcesz powołać fundację czy też spółkę z o.o. non profit to w głowie pojawia się kolejne pytanie: czy zrobić to samodzielnie,

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteś człowiekiem? Podaj wynik działania *Time limit exceeded. Please complete the captcha once again.

Skip to content