Postanowiliśmy podjąć temat reintegracji społecznej i zawodowej w przedsiębiorstwie społecznym. Naszym gościem jest Justyna Rozbicka Stanisławska – pedagog resocjalizacji, specjalista psychoterapii uzależnień. Justyna ma kilkunastoletnie doświadczenie w prowadzeniu centrum integracji społecznej. Jest też członkinią I i II kadencji Rady Zatrudnienia Socjalnego przy Ministrze Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Poniższy wpis na blogu jest właśnie zapisem tej rozmowy, a dokładniej refleksji Justyny, Witka i Waldka.
Zapis transmisji live na Facebooku dla osób, które wolą oglądać
Nagranie standardowo zaczyna się od ok. 1,5 minuty.
Spis treści
ToggleCo ma wspólnego reintegracja społeczna i zawodowa z przedsiębiorstwem społecznym?
Reintegracja zawodowa i społeczna to cel działalności przedsiębiorstwa społecznego. Właśnie przez działania reintegracyjne firma społeczna ma wspierać osoby defaworyzowane, które w niej pracują.
Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES) przekazując dotację na stanowiska pracy w PS, finansują tworzenie miejsc pracy dla osób defaworyzowanych. Czy w takim razie przedsiębiorstwa społeczne działają po to, by osoby, które nie mogą znaleźć pracy mogły (dzięki otrzymanej dotacji) w końcu ją podjąć? Nie do końca. To nie jest takie proste, bo podjęcie pracy to dopiero początek.
Misją i celem działalności przedsiębiorstw społecznych jest:
- pomoc osobom niepełnosprawnym i zagrożonym wykluczeniem w zdobyciu przez nich fachu, czyli wiedzy i doświadczenia, co nazywamy reintegracją zawodową oraz
- reintegracja społeczna, dzięki której osoba zatrudniona na nowo będzie potrafiła pełnić różne role społeczne.
Właśnie dlatego reintegracja społeczna może obejmować, np.:
- pomoc w nabyciu umiejętności potrzebnych w codziennym życiu,
- pomoc psychologiczną, dzięki której osoba uwierzy na nowo w siebie albo odbuduje na nowo relacje z bliskimi.
Definicja reintegracji społecznej i zawodowej
Pojęcie reintegracji społecznej i zawodowej zdefiniowane jest w ustawie o zatrudnieniu socjalnym.I tak ustawa ta definiuje:
- reintegrację społeczną – jako działania, w tym również o charakterze samopomocowym, mające na celu odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu,
- reintegrację zawodową – jako działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy.
Podobnym pojęciem, jednak odnoszącym się do pomocy osobom niepełnosprawnym, jest rehabilitacja społeczna i rehabilitacja zawodowa. Pojęcia te pochodzą z ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Ustawa ta wprowadza także pojęcie rehabilitacji zdrowotnej, które nie ma swojego odpowiednika w ustawie o zatrudnieniu socjalnym.
Plan reintegracji w przedsiebirostwie społecznym
Zarówno ustawa o zatrudnieniu socjalnym, jak i ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wymaga, by reintegracja lub rehabilitacja miały charakter uporządkowanych i zaplanowanych wcześniej działań. W przypadku:
- klubów integracji społecznej (KIS) – taki plan nosi nazwę kontraktu socjalnego,
- centrów integracji społecznej (CIS) – mamy do czynienia z indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego,
- osób niepełnosprawnych – stosuje się indywidualny program rehabilitacji.
Reintegracja i jej planowanie nie jest więc czymś nowym. Planując ją w przedsiębiorstwach społecznych warto wykorzystać doświadczenia podmiotów reintegracyjnych, w szczególności CISów i zakładów aktywności zawodowej. Dlatego też warto rozważyć tworzenie w przedsiębiorstwie społecznym planów reintegracyjnych (indywidualnych i/lub zespołowych). Taki plan powinien być tworzony w pierwszym miesiącu zatrudnienia osoby defaworyzowanej. Pozwoli to lepiej poznać tę osobę, jej ograniczenia i zasoby. Dzięki temu łatwiej będzie zaplanować odpowiednie działania.
Warto też wspomnieć, że w najnowszej wersji Wytycznych CT9 (Wytyczne, które definiują co to jest przedsiębiorstwo społeczne) jednym z warunków bycia firmą społeczną jest prowadzenie wobec zatrudnionych osób defaworyzowanych uzgodnionego z tymi osobami i określonego w czasie procesu reintegracyjnego. Proces ten ma na celu zdobycie lub odzyskanie kwalifikacji zawodowych lub kompetencji kluczowych. Tym samym każda firma społeczna powinna przemyśleć działania reintegracyjne, a następnie realizować je w praktyce.
Co powinien zawierać indywidualny plan reintegracji?
Plan działań związanych z reintegracją społeczną i zawodową powinna rozpocząć diagnoza obejmująca 5 sfer:
- psychologiczną, w ramach której badamy np. poziom samooceny, zaburzenia osobowości i zdrowie psychiczne,
- społeczną, w ramach której badamy sytuację społeczną, np. relacje z rodziną i poziom umiejętności niezbędnych, by pełnić role społeczne,
- socjalno-bytową, w ramach której badamy, czy osoba, której chcemy pomóc ma zabezpieczone najbardziej podstawowe potrzeby, takie jak choćby miejsce zamieszkania i środki na jedzenie,
- zdrowotną, w ramach której weryfikujemy, jaka jest sytuacja zdrowotna pracownika i czy wymagane jest tutaj wsparcie (np. wizyta u lekarza lub dentysty),
- zawodową, w ramach, której badamy poziom kwalifikacji zawodowych tj. wiedzę i doświadczenie.
Dobra diagnoza jest punktem wyjścia do dalszych działań, w tym zaplanowania konkretnych rozwiązań. Przykładowo może to być:
- wsparcie psychologiczne,
- konkretne szkolenia zawodowe (o tym, jak podnosić kwalifikacje za cudze pieniądze pisałem na drugim blogu),
- dostosowanie miejsca i czasu pracy do potrzeb pracowników,
- doradztwo prawne,
- pomoc lekarska,
- terapia uzależnień,
- działania inegracyjne,
- pomocy w zorganizowaniu miejsca zamieszkania.
Katalog działań reintegracyjnych nie jest oczywiście zamknięty. Może to być wszystko, co pomoże pracownikowi odnaleźć się w społeczności, pełnić rolę społeczne, czy odnaleźć się na rynku pracy.
Czy warto, by przedsiębiorstwa społeczne współpracowały z podmiotami reintegracyjnymi?
Podmioty reintegracyjne (np. centrum integracji społecznej – CIS, klub integracji społecznej, czy zakład aktywności zawodowej) to placówki, które pracują z osobami najbardziej oddalonymi od rynku pracy. Współpraca firm społecznych z tymi podmiotami może mieć rożne formy:
- zaangażowanie specjalistów reintegracyjnych (np. terapeuty / psychologa) np. z centrum integracji społecznej do pomocy w rozwiązywaniu problemów z pracownikami w przedsiębiorstwie społecznym,
- przedsiębiorstwo społeczne może być kolejnym etapem reintegracji uczestników podmiotu reintegracyjnego, czyli firma społeczna może rekrutować pracowników z osób, które ukończyły np. centrum integracji społecznej,
- wykorzystanie praktyk zawodowych podopiecznych podmiotów reintegracyjnych w przedsiębiorstwie społecznym (dzięki temu przedsiebiorstwo społeczne może bezpłatnie przetestować współpracę z konkretną osobą i sprawdzić, czy ta osoba nadaje się do pracy w danej branży / danym zespole); np. uczestnik CIS w takim przypadku ma wykonane badania medycyny pracy, jest objęty ubezpieczeniem, otrzymuje świadczenie reintegracyjne w CIS, uczestnik może też być jeszcze dodatkowo przeszkolony pod kątem danej pracy,
Warto podkreślić, że taka współpraca może być korzystna zarówno dla przedsiębiorstwa społecznego, jak i dla np. centrum integracji społecznej. Firma społeczna może zyskać dobrze przygotowanego, sprawdzonego pracownika, na którego zatrudnienie możemy jeszcze uzyskać wsparcie finansowe (więcej informacji poniżej). Centrum Integracji Społecznej z kolei ma sukces w postaci zatrudnienia swojego podopiecznego (a w końcu po to działa CIS, by przygotowywać ludzi do aktywności społecznej i zawodowej).
Jeśli więc prowadzisz przedsiębiorstwo społeczne, warto się zainteresować tematem i poszukać np. centrum integracji społecznej z okolicy, z którym mógłbyś nawiązać współpracę.
Można do tego tematu podejść też szerzej i poszukać możliwości współpracy ze wszystkimi podmiotami, które mogą np. przygotować pracowników (np. szkoły, instytucje rynku pracy).
A może zatrudnienie wspierane w przedsiębiorstwie społecznym?
Warto też wiedzieć, że na podstawie ustawy o zatrudnieniu socjalnym (dla dociekliwych: art. 16 tej ustawy) po zakończeniu uczestnictwa w zajęciach w Centrum:
- na wniosek kierownika Centrum, pracownika socjalnego i uczestnika,
- a w przypadku uczestnictwa w klubie integracji społecznej – na wniosek pracownika socjalnego
powiatowy urząd pracy może skierować uczestnika lub uczestniczącego w klubie integracji społecznej do pracy u pracodawcy.
Odbywa się to na podstawie umowy zawartej między starostą (a dokładniej urzędem pracy) a pracodawcą. W tej umowie pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia skierowanego uczestnika lub uczestniczącego w klubie integracji społecznej przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy. Starosta z kolei będzie refundował pracodawcy części wypłaconego tej osobie wynagrodzenia przez okres pierwszych 12 miesięcy, w wysokości nieprzekraczającej:
- 100% zasiłku dla bezrobotnych (881,30 zł) wraz ze składką na ubezpieczenia społeczne, w pierwszych 3 miesiącach,
- 80% zasiłku dla bezrobotnych (705,30 zł) wraz ze składką na ubezpieczenia społeczne, w 3 kolejnych miesiącach,
- 60% zasiłku dla bezrobotnych (528,78 zł) wraz ze składką na ubezpieczenia społeczne, w następnych 6 miesiącach.
Refundacja finansowana jest ze środków Funduszu Pracy.
Czy Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej powinien wspierać reintegrację w PS?
Zgodnie ze standardem D.1.7 Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej mają one zapewnić świadczenie usług wsparcia o charakterze reintegracyjnym. Mogą one dotyczyć wsparcia indywidualnego lub obejmować cały zespół. Standard ten stanowi także, że usługi te:
- świadczone są przez specjalistów w zakresie reintegracji zawodowej
i społecznej, - obejmują w szczególności działania motywacyjne, pomoc w określeniu rozwoju zawodowego, budowanie kompetencji społecznych oraz zagadnienia z zakresu budowania zespołu i rozwiązywania konfliktów,
- ich świadczeniu towarzyszy proces rozpoznawania indywidualnych potrzeb,
- realizowane są zgodnie z potrzebami pracowników PS, w tym szczególnie przez okres do 12 miesięcy od dnia zatrudnienia osoby objętej wsparciem.
Praktyczne możliwości realizacji działań reintegracji we współpracy z OWES
Od niedawna Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej mają zatrudniać specjalistów ds. reintegracji. Specjaliści ci mogą np.:
- wesprzeć proces przygotowania planu reintegracji (niemniej jednak w dalszym ciągu za jego przygotowanie i realizację będzie odpowiadało przedsiębiorstwo społeczne),
- pełnić funkcję mentora, który będzie ukierunkowywał działania reintegracyjne,
- pełnić rolę zewnętrznego mediatora w przypadku konfliktu w zespole firmy społecznej,
- udzielać wsparcia indywidualnego, np. psychologicznego.
Pamiętajmy także, że większość OWESów ma również możliwość zorganizowania np. szkoleń zawodowych, czy szkoleń wspierających uzyskiwanie kompetencji społecznych (np. z komunikacji, czy współpracy w grupie).
To tyle nt. reintegracji społecznej i zawodowej w przedsiębiorstwie społecznym. Masz swoje doświadczenia / przemyślenia w tym temacie? Zachęcamy do komentowania wpisu.
Uwaga: aktualizacja maj 2023 r.
Ten wpis na blogu powstał w 2020 r., więc jeszcze przed erą ustawy o ekonomii społecznej. Jeśli interesuje Cię kontekst właśnie tej ustawy, to zapraszamy do tego wpisu na blogu.
Poza tym polecamy też nasz pakiet dot. reintegracji (ebook + dostęp do dwóch webinarów). Można z niego skrozystać w ramach liecencji pojedycznej (dla danego przedsiębiorstwa społecznego) lub w ramach licencji OWES.
Szczegóły pod poniższymi linkami:
-
Sale!
Quick ViewPakiet: Jak przygotować indywidualny plan reintegracji? Pomocnik dla PS. LICENCJA OWES [PRZEDSPRZEDAŻ]
Produkt elektroniczny
397.00zł313.00zł
Dodaj do koszyka -
Sale!
Quick ViewPakiet: Jak przygotować indywidualny plan reintegracji? Pomocnik dla PS [PRZEDSPRZEDAŻ]
Produkt elektroniczny
97.00zł77.00zł
Dodaj do koszyka
Czy warto, by przedsiębiorstwa społeczne współpracowały z podmiotami reintegracyjnymi?
Podmioty reintegracyjne (np. centrum integracji społecznej – CIS, klub integracji społecznej, czy zakład aktywności zawodowej) to placówki, które pracują z osobami najbardziej oddalonymi od rynku pracy. Współpraca firm społecznych z tymi podmiotami może mieć rożne formy:
- zaangażowanie specjalistów reintegracyjnych (np. terapeuty / psychologa) np. z centrum integracji społecznej do pomocy w rozwiązywaniu problemów z pracownikami w przedsiębiorstwie społecznym,
- przedsiębiorstwo społeczne może być kolejnym etapem reintegracji uczestników podmiotu reintegracyjnego, czyli firma społeczna może rekrutować pracowników z osób, które ukończyły np. centrum integracji społecznej,
- wykorzystanie praktyk zawodowych podopiecznych podmiotów reintegracyjnych w przedsiębiorstwie społecznym (dzięki temu przedsiebiorstwo społeczne może bezpłatnie przetestować współpracę z konkretną osobą i sprawdzić, czy ta osoba nadaje się do pracy w danej branży / danym zespole); np. uczestnik CIS w takim przypadku ma wykonane badania medycyny pracy, jest objęty ubezpieczeniem, otrzymuje świadczenie reintegracyjne w CIS, uczestnik może też być jeszcze dodatkowo przeszkolony pod kątem danej pracy,
Warto podkreślić, że taka współpraca może być korzystna zarówno dla przedsiębiorstwa społecznego, jak i dla np. centrum integracji społecznej. Firma społeczna może zyskać dobrze przygotowanego, sprawdzonego pracownika, na którego zatrudnienie możemy jeszcze uzyskać wsparcie finansowe (więcej informacji poniżej). Centrum Integracji Społecznej z kolei ma sukces w postaci zatrudnienia swojego podopiecznego (a w końcu po to działa CIS, by przygotowywać ludzi do aktywności społecznej i zawodowej).
Jeśli więc prowadzisz przedsiębiorstwo społeczne, warto się zainteresować tematem i poszukać np. centrum integracji społecznej z okolicy, z którym mógłbyś nawiązać współpracę.
Można do tego tematu podejść też szerzej i poszukać możliwości współpracy ze wszystkimi podmiotami, które mogą np. przygotować pracowników (np. szkoły, instytucje rynku pracy).
A może zatrudnienie wspierane w przedsiębiorstwie społecznym?
Warto też wiedzieć, że na podstawie ustawy o zatrudnieniu socjalnym (dla dociekliwych: art. 16 tej ustawy) po zakończeniu uczestnictwa w zajęciach w Centrum:
- na wniosek kierownika Centrum, pracownika socjalnego i uczestnika,
- a w przypadku uczestnictwa w klubie integracji społecznej – na wniosek pracownika socjalnego
powiatowy urząd pracy może skierować uczestnika lub uczestniczącego w klubie integracji społecznej do pracy u pracodawcy.
Odbywa się to na podstawie umowy zawartej między starostą (a dokładniej urzędem pracy) a pracodawcą. W tej umowie pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia skierowanego uczestnika lub uczestniczącego w klubie integracji społecznej przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy. Starosta z kolei będzie refundował pracodawcy części wypłaconego tej osobie wynagrodzenia przez okres pierwszych 12 miesięcy, w wysokości nieprzekraczającej:
- 100% zasiłku dla bezrobotnych (881,30 zł) wraz ze składką na ubezpieczenia społeczne, w pierwszych 3 miesiącach,
- 80% zasiłku dla bezrobotnych (705,30 zł) wraz ze składką na ubezpieczenia społeczne, w 3 kolejnych miesiącach,
- 60% zasiłku dla bezrobotnych (528,78 zł) wraz ze składką na ubezpieczenia społeczne, w następnych 6 miesiącach.
Refundacja finansowana jest ze środków Funduszu Pracy.
Czy Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej powinien wspierać reintegrację w PS?
Zgodnie ze standardem D.1.7 Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej mają one zapewnić świadczenie usług wsparcia o charakterze reintegracyjnym. Mogą one dotyczyć wsparcia indywidualnego lub obejmować cały zespół. Standard ten stanowi także, że usługi te:
- świadczone są przez specjalistów w zakresie reintegracji zawodowej
i społecznej, - obejmują w szczególności działania motywacyjne, pomoc w określeniu rozwoju zawodowego, budowanie kompetencji społecznych oraz zagadnienia z zakresu budowania zespołu i rozwiązywania konfliktów,
- ich świadczeniu towarzyszy proces rozpoznawania indywidualnych potrzeb,
- realizowane są zgodnie z potrzebami pracowników PS, w tym szczególnie przez okres do 12 miesięcy od dnia zatrudnienia osoby objętej wsparciem.
Praktyczne możliwości realizacji działań reintegracji we współpracy z OWES
Od niedawna Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej mają zatrudniać specjalistów ds. reintegracji. Specjaliści ci mogą np.:
- wesprzeć proces przygotowania planu reintegracji (niemniej jednak w dalszym ciągu za jego przygotowanie i realizację będzie odpowiadało przedsiębiorstwo społeczne),
- pełnić funkcję mentora, który będzie ukierunkowywał działania reintegracyjne,
- pełnić rolę zewnętrznego mediatora w przypadku konfliktu w zespole firmy społecznej,
- udzielać wsparcia indywidualnego, np. psychologicznego.
Pamiętajmy także, że większość OWESów ma również możliwość zorganizowania np. szkoleń zawodowych, czy szkoleń wspierających uzyskiwanie kompetencji społecznych (np. z komunikacji, czy współpracy w grupie).
To tyle nt. reintegracji społecznej i zawodowej w przedsiębiorstwie społecznym. Masz swoje doświadczenia / przemyślenia w tym temacie? Zachęcamy do komentowania wpisu.