Sektor przedsiębiorczości społecznej ma swoją specyfikę. Jak do tego dołożymy jeszcze kwestię dotacji unijnych, to lista rzeczy, z których warto zdawać sobie sprawę zakładając przedsiębiorstwo społeczne, robi się dosyć pokaźna. W tym wpisie skupię się na najważniejszych elementach. Zaczniemy od tego, jakie kroki trzeba przejść by założyć firmę społeczną z dotacją unijną.
Jak wygląda proces tworzenia przedsiębiorstwa społecznego z dotacją unijną?
Przedstawia to poniższa animacja.
Przejdziemy teraz do spraw, z któych warto sobie zdawać sprawę decydując się na cały proces.
Dla osób początkujących polecam jeszcze dwa artykuły:
Sprawa #1 Przedsiębiorstwo społeczne to firma, która ma osobowość prawną
Pamiętaj, że chcesz założyć firmę mającą osobowość prawną. Ma to swoje plusy:
- występuje w obrocie jako niezależny podmiot (czyli zobowiązania zaciągane przez przedsiębiorstwo społeczne są zobowiązaniami tej firmy, a nie np. członków zarządu organizacji),
- pozwala na ograniczenie odpowiedzialności założycieli – założyciele nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania podmiotu (ryzykują tylko tym, co wnieśli do podmiotu, np. jako udziały w spółce).
Osobowość prawna ma też swoje minusy:
- obowiązki wobec Krajowego Rejestru Sądowego (firma społeczna rejestrowana jest właśnie w KRS i ma wobec niego obowiązki, takie jak np. zgłaszanie zmian zarządu, czy zmian w statucie),
- długi i kosztowny proces likwidacji (aby zamknąć działalność jednoosobową wystarczy wizyta w urzędzie i jeden dzień, zamknięcie spółki czy fundacji trwa z reguły kilka miesięcy i kosztuje z reguły kilka tysięcy złotych),
- konieczność prowadzenia pełnej księgowości (wyższy koszt).
Sprawa #2 Pamiętaj o większej odpowiedzialności członków zarządu
Inicjatorów powołania przedsiębiorstwa społecznego jest czasami kilku, ale największą odpowiedzialność będą ponosić członkowie zarządu.
Przykładowo:
- w pewnych warunkach członkowie zarządu mogą odpowiadać własnym majątkiem za zobowiązania podmiotu, dotyczy to zwłaszcza zobowiązań publiczno-prawnych (podatki, składki ZUS); szczegóły będą się różnić zależnie od formy prawnej (np. w niektórych przypadkach odpowiedzialność ta w spółce z o.o. będzie się rozciągać również na zobowiązania cywilne np. względem kontrahentów),
- za niedochowanie wymogów formalno-prawnych, np. niezgłoszenie pracowników do ZUS, nieprowadzenie teczek osobowych pracowników, niezłożenie sprawozdań finansowych w Krajowym Rejestrze Sądowym narażasz się na grzywnę; oczywiście w części zadań pomoże Ci np. wyspecjalizowane biuro rachunkowe, ale i tak ostatecznie zarząd będzie ponosił odpowiedzialność.
Sprawa #3 Pamiętaj, że firma społeczna to nadal firma
Oznacza to, że musi znaleźć swoje miejsce na rynku i być w stanie się utrzymać.
Zakładając zatrudnienie na wymaganym minimalnym poziomie 3 osób, oznacza to konieczność osiągania przychodów z reguły na poziomie minimum kilkunastu tysięcy złotych miesięcznie. W przypadku pełnych etatów i trzech osób same koszty płacy to ok. 9,3 tys. zł. W 2020 r. płaca minimalna przy pełnym etacie to 2 600 zł brutto.
Tym samym łączny koszt zatrudnienia jednej osoby wyniesie ponad 3 100 zł, bo jak pewnie wiesz do wynagrodzenia brutto widniejącego na umowie, pracodawca musi jeszcze doliczyć składki ZUS dopłacane przez niego. Skala działalności musi być więc taka, by firma była w stanie zarobić na własne koszty.
Sprawa #4 Sprawdź, na jakie wsparcie możesz realnie liczyć
Najczęstszym źródłem finansowania miejsc pracy w przedsiębiorstwie społecznym są środki unijne. Ich rozdziałem zajmują się tzw. Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES). W każdym subregionie województwa działa jeden taki ośrodek.
Najczęstsze wsparcie dostępne w OWES to:
- wsparcie merytoryczne, np. pomoc w przygotowaniu biznes planu, doradztwo prawne, czy księgowe, szkolenia, w tym szkolenia zawodowe dla osób defaworyzowanych, które będą zatrudnione w firmie społecznej,
- wsparcie finansowe związane z utworzeniem stanowisk pracy dla osób defaworyzowanych (najczęściej w kwocie od 21 do 25 tys. zł na jedno miejsce pracy),
- wsparcie pomostowe przeznaczone na pokrycie comiesięcznych kosztów firmy społecznej, np. czynszu czy księgowości (maksymalna wysokość wsparcia pomostowego to kwota minimalnego wynagrodzenia na osobę defaworyzowaną na miesiąc) – maksymalny okres takiego wsparcia to rok od utworzenia stanowiska pracy.
Szczegóły, w tym np. realnie dostępne kwoty dofinansowania, z reguły będą jednak zależeć od danego OWES (od rozwiązań / stawek przyjętych na poziomie konkretnego projektu).
| Jeśli rozważasz powołanie przedsiębiorstwa społecznego, to skorzystaj z darmowego kursu e-mail “Firma społeczna – jak zacząć?”. Przez trzy dni otrzymasz dodatkowe informacje przydatna na początku drogi do prowadzenia firmy społecznej. |
Sprawa #5 Pamiętaj o konieczności utrzymania miejsc pracy oraz o innych obowiązkach
Korzystając ze środków dotacyjnych zobowiązujemy się do utrzymania stanowisk pracy przez okres:
- 12 miesięcy, jeśli korzystamy z podstawowego wsparcia pomostowego (czyli wsparcia tylko przez 6 miesięcy),
- 18 miesięcy, jeśli korzystamy z przedłużonego wsparcia pomostowego (czyli wsparcia łącznie przez 12 miesięcy).
Innymi słowy, trwałość miejsca pracy musimy utrzymać przez okres 6 miesięcy po zakończeniu wsparcia pomostowego.
Jeśli stanowisko pracy nie będzie utrzymane, to dotacja podlega zwrotowi. Jeśli pracownik sam się zwolni, to należy w jego miejsce zatrudnić kolejną osobę defaworyzowaną. Oczywiście ta osoba musi spełniać określone kryteria, np. być osobą bezrobotną lub osobą z niepełnosprawnością.
Z innych obowiązków przedsiębiorstwa społecznego warto sobie zdawać sprawę z obowiązku:
- poddania się monitoringowi, co oznacza, że raz na kwartał będziemy musieli wysłać pewne dane (np. listę pracowników, czy dane finansowe) do doradcy OWES,
- prowadzenia działań reintegracyjnych w odniesieniu do pracowników (np. szkoleń zawodowych, czy instruktażu w miejscu pracy; wszystko zależy od specyfiki naszej działalności oraz kompetencji pracowników).
Sprawa #6 Zweryfikuj dodatkowe wymogi stawiane przez OWES
Często Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej definiują dodatkowe wymagania (nie wynikające z rozwiązań przyjętych na poziomie kraju).
Przykładem może być sprawa wymiaru czasu pracy osób dotacyjnych. Wytyczne mówią tutaj o zatrudnieniu na minimum ¼ etatu. W praktyce część OWESów wymaga zatrudnienia na co najmniej pół etatu. Inne stawiają warunek w postaci zatrudnienia na cały etat (jak będzie mniejszy wymiar, to zmniejszają dofinansowanie, np. zatrudnisz na 0,5 etatu, to dostaniesz 50% dotacji).
Inna sprawa to kwestia zabezpieczeń. Jak już wspominałem, dotacja podlega zwrotowi, jeśli nie zostanie utrzymany okres trwałości miejsca pracy. W związku z tym OWESy wymagają zabezpieczenia zwrotu dotacji. Może to być np. weksel podmiotu poręczony przez członków zarządu. Warto jednak dopytać o tę sprawę.
Sprawa #7 Licz się z konkurencją o dotacje
Po pierwsze, aby dostać się do projektu, Twój pomysł na przedsiębiorstwo społeczne będzie podlegał ocenie. Wybierane są najlepsze, tzn. takie, które zdaniem OWES dają największe szanse na powstanie trwałych miejsc pracy.
Podobnie ocenie podlega biznes plan powstały już przy wsparciu doradców OWES. Po tym, jak dostaniesz się do projektu będziesz bowiem pracował nad biznes planem.
Na każdym z tych etapów może się okazać, że Twój pomysł nie jest wystarczająco dobry.
W praktyce najczęściej konkurencja nie jest tutaj aż tak duża, by się tego obawiać. Lepiej skoncentrować się po prostu na pracy nad własnym pomysłem. Bądź jednak świadomy, że jak nie przyłożymy się do tego tematu, to mogą nas zastąpić inni.
Sprawa #8 Założenie firmy społecznej wymaga czasu – Twojego czasu
Zastanów się, ile czasu możesz poświęcić, by na końcu drogi przedsiębiorstwo społeczne mogło otrzymać dotację.
Z reguły od przyjęcia do projektu do rozpoczęcia działalności i otrzymania dotacji mija kilka miesięcy, podczas których Twoje średnie zaangażowanie to ok. 8-16 h tygodniowo. Dużo zależy jednak od podejścia OWES i od tego, jakie wsparcie jest obowiązkowe (niektóre OWESy organizują np. kilkudniowe obowiązkowe szkolenia). Nie licz jednak na to, że coś się będzie działo samo.
Czasami obserwuję sytuację, w której przedsiębiorca deklaruje powołanie firmy społecznej, dostaje się do projektu. Potem jednak całość idzie bardzo powoli i mocno się opóźnia. Temat przedsiębiorstwa społecznego jest dla tej osoby tylko jednym z przedsięwzięć, w które jest zaangażowany. Niekiedy kończy się to opóźnieniem procesu, a czasami rezygnacją tej osoby lub OWES dziękuje za taką współpracę.
To tyle nt. spraw, z których warto zdawać sobie sprawę zakładając przedsiębiorstwo społeczne z udziałem środków unijnych. Jeśli masz jakieś pytania dot. tego tematu, daj znać komentując poniżej.
