I kwartał każdego roku to czas, w którym każdy zarząd przedsiębiorstwa społecznego musi przyjąć i podpisać sprawozdanie finansowe. Najczęściej zarząd zleca wykonanie sprawozdania księgowej lub biuru rachunkowemu, które obsługuje przedsiębiorstwo a potem… bez zastanowienia się nad tym, co kryje się w wypełnionych tabelkach podpisuje. Czym jest sprawozdanie finansowe i co kryją liczby mam nadzieję, że wyjaśni ten i kolejne części poświęcone temu tematowi.

Trylogia

Sprawozdanie finansowe tak jak wiele ważnych dzieł to opowieść w trzech częściach. Pierwszą z nich jest „Bilans”, z którego możemy dowiedzieć się, jaki jest majątek organizacji, która go sporządza i skąd miała pieniądze na zakup tego majątku. Drugą częścią sprawozdania jest „Rachunek Zysków i Strat”, dzięki któremu możemy dowiedzieć się skąd się wziął zysk lub strata. Trzecią częścią jest „Informacja Dodatkowa”, która w sposób opisowy wyjaśnia wartości wpisane do dwóch pierwszych części i zastosowaną metodologię.

Pewna ważna sprawa

Sprawozdanie finansowe opisuje majątek i wynik finansowy podmiotu prawnego. Podmiotem prawnym jest stowarzyszenie, spółka z o.o., fundacja lub spółdzielnia socjalna. Przedsiębiorstwo społeczne nie jest formą prawną, ale pewnym sposobem działalności, która nie musi być jedyną.

Dlaczego o tym pisze? Ano, dlatego, że jeśli działalność przedsiębiorstwa społecznego jest jedyną działalnością stowarzyszenia to wtedy sprawozdanie finansowe będzie informacją o tym jak wiele warte jest przedsiębiorstwo społeczne a rachunek zysków i strat stanie się szczegółową informacją o rentowności przedsiębiorstwa społecznego.

Jeśli jednak przedsiębiorstwo społeczne nie jest jedyną działalnością np. stowarzyszenia to wtedy bilans jest informacją o majątku stowarzyszenia a nie przedsiębiorstwa społecznego. Podobnie będzie wtedy z rachunkiem zysków i strat. Nie będzie on informacją o rentowności przedsiębiorstwa społecznego, ale o tym jak wiele pieniędzy wpłynęło pieniędzy i jak wiele ich wydano w związku ze wszystkimi działaniami prowadzonymi przez to stowarzyszenie.

W dalszej części tekstu będę opisywał sprawozdanie finansowe dla organizacji, która nie prowadzi innej działalności niż przedsiębiorstwo społeczne. Dla takiego przypadku powinienem używać zwrotu „sprawozdanie finansowe podmiotu prowadzącego wyłącznie przedsiębiorstwo społeczne”. By jednak lekturę tekstu uczynić bardziej przyjazną posługiwać się będę formą skróconą tj. „sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa społecznego”

Bilans

Bilans składa się z dwóch części. Pierwsza to zestawienie aktywów, czyli wszystkiego tego co jest własnością przedsiębiorstwa społecznego lub ma jakąś wartość. Druga to zestawienie pasywów, czyli informacji o tym skąd przedsiębiorstwo społeczne miało pieniądze na zakup posiadanych aktywów. Właśnie, dlatego pasywa muszą równać się aktywom.

Dla przykładu. Jeśli w aktywach jest napisane, że firma ma np. 10 000,00 zł w gotówce i maszyny o wartości 90,000,00 zł to jej łączny majątek wynosi 100 000,00 zł. Skoro tyle wynosi jej majątek to w drugiej części bilansu znajdziemy informacje skąd firma miała pieniądze na zakup tego majątku… Lektura skąd przedsiębiorstwo społeczne miało pieniądze może być bardzo ciekawa. Popatrzmy na trzy warianty:

• Wariant 1. Przedsiębiorstwo społeczne ma kredyt w wysokości 50 000,00 zł, zysk z poprzedniego roku w wysokości 40 000,00 zł oraz zysk z roku bieżącego w wysokości
  10 000 zł.
• Wariant 2. Przedsiębiorstwo społeczne ma kredyt w wysokości 100 000,00 zł, zysk z poprzedniego roku wykazało w wysokości 0,00 zł a zysk w roku bieżącym w wysokości 0,00 zł.
• Wariant 3. Przedsiębiorstwo społeczne nie ma kredytu, zysk z poprzedniego roku wykazało w wysokości 50 000,00 zł a zysk w roku bieżącym w wysokości 50 000,00 zł.

Trzy różne warianty zestawienia pasywów, z których możemy dowiedzieć się bardzo dużo o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa społecznego.

W wariancie pierwszym firma ma 50 000,00 zł kredytu a w roku obecnym zysk cztery razy mniejszy niż w roku poprzednim. Mimo to gdybyśmy tę firmę zlikwidowali i sprzedali maszyny warte 90 000,00 zł za tę cenę to po spłaceniu kredytu w wysokości 50 000,00 zł dysponowalibyśmy 40 000,00 zł i dodatkowo jeszcze gotówką w wysokości 10 000,00 zł, która obok maszyn była w aktywach wymieniona. O tej firmie można powiedzieć, że część majątku kupiła na kredyt, ale jednak połowa majątku firmy pochodzi z zysku, który ta firma potrafiła wypracować.

W drugim wariancie sprzedaż maszyn wartych 90 000,00 zł nie wystarczyłaby do pokrycia kredytu, ale brakujące 10 000,00 zł pokryłaby gotówka, która w tej wysokości w aktywach widniała. O tej firmie możemy powiedzieć patrząc na jej pasywa, że nie potrafiła zarobić pieniędzy ani w zeszłym roku ani w obecnym, że jest firmą, która wzięła kredyt w wysokości 100 000,00 zł, za który kupiła maszyny o wartości 90 000,00 zł a niewydana dotąd gotówka pochodząca z kredytu leży na koncie i dlatego w aktywach widnieje 10 000,00 zł w gotówce.

Trzeci wariant to wariant marzenie. To przedsiębiorstwo, które w poprzednim roku osiągnęło zysk na tym samym poziomie a więc stabilne. To przedsiębiorstwo, które cały zysk z roku poprzedniego przeznaczyło na zakup maszyn a zysk, który wyniósł w bieżącym roku 50000,00zł przeznaczyło na zakup sprzętu 40 000,00 zł a pozostałe 10 000,00 zł leży na koncie niewydane.

Wycena firmy

Czy w takim razie można powiedzieć, że patrząc w bilans można w prosty sposób obliczyć wartość przedsiębiorstwa społecznego? Czy aby wycenić przedsiębiorstwo społeczne wystarczy od łącznej wartości wszystkiego tego, co firma posiada, czyli aktywów ukazanych w bilansie odjąć wartość zobowiązań wykazanych w pasywach? Czy patrząc na warianty pasywów opisane powyżej można powiedzieć, że przedsiębiorstwo społeczne, którego aktywa wynoszą 90 000,00 zł maszyny i które ma 10 000,00 zł na koncie:

• w pierwszym wariancie przedsiębiorstwo jest warte 50 000 zł ponieważ łączna wartość aktywów wynosząca 100 000,00 zł obniżona o wartość zobowiązań (kredyt na 50000,00zł) daje właśnie taką kwotę ?
• w drugim wariancie nie jest warta nawet złotówki bo choć posiada majątek o wartości 100 000,00 zł to jednak ma kredyt w tej samej wysokości ?
• w trzecim wariancie jest warta 100 000,00 zł bo do takiej kwoty sumuje się wartość maszyn i posiadanej gotówki ?

To byłoby zbyt proste by było prawdziwe. W naszym przykładzie oszacowaliśmy wartość maszyn na 90 000,00 zł. Jeśli nasza maszyna to nowa nitownica kupiona w grudniu za kwotę 90 000 zł to zgodnie z zasadami amortyzacji jej wartość księgowa w następnym miesiącu wyniesie 90 000,00 – 90 000,00: 120 = 89 250,00 zł. Ten przykład najlepiej ukazuje, że wartości aktywów nie zawsze oddają wartość rynkową. Bo czy ktoś chciałby kupić używaną miesięczną nitownice 89 250 zł skoro za 90 000 zł ma funkiel nówkę nieśmiganą?

Mimo to zachęcam Was do pochylenia się nad Waszymi bilansami. Zachęcam tym bardziej, że sporządzając je będziecie mogli porównać wartość majątku Waszego przedsiębiorstwa społecznego. Pamiętajcie, że rozwój polega na rozwijaniu swoich możliwości, które w języku zarządzającego nazywane są zasobami a w języku księgowego aktywami.

Jeśli temat Cię zaciekawił i chciałbyś/chciałabyś podzielić się jakimś komentarzem lub zadać pytanie to pamiętaj, że możesz skorzystać funkcji “dodaj komentarz”.