W Polsce zarejestrowanych jest około 10 tysięcy organizacji pożytku publicznego (OPP). Z Tomaszem Pawłowskim z Fundacji Trzeci.org rozmawialiśmy o tym, czym jest status OPP i jak go zdobyć, a także czy ma to sens w przypadku przedsiębiorstw społecznych.

Wideo dla osób, które wolą oglądać

Poniżej znajdziesz nagranie naszej rozmowy, która odbyła się już kilkanaście miesięcy temu.

Co to jest status OPP i jak go zdobyć?

Status organizacji pożytku publicznego jest niejako potwierdzeniem spełniania warunku działania na rzecz czegoś pożytecznego publicznie. W społecznym odbiorze jest pewnego rodzaju potwierdzeniem wiarygodności, misji czy celu; z całą pewnością wpływa na pozytywny odbiór organizacji.

O taki status mogą ubiegać się np. fundacje, stowarzyszenia, czy spółki z o.o. non profit. Takiej możliwości nie mają np. spółdzielnie socjalne.

Warto też odróżnić status organizacji pożytku publicznego od prowadzenia działalności pożytku publicznego. Ten pierwszy to właśnie pewna odznaka, którą możemy otrzymać, a która daje nam dodatkowe możliwości. Z kolei działalność pożytku publicznego jest pojęciem znacznie szerszym, bo oznacza podejmowanie działań o charakterze społecznie użytecznym w określonych ustawą sferach. Przykładowo spółdzielnia socjalna może prowadzić działalność pożytku publicznego, ale nie będzie mogła mieć statusu organizacji pożytku publicznego.

Warunki uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego

Warunki uzyskania statusu OPP określa ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Wskazuje ona, że organizacja musi m.in.:

• prowadzić działania na rzecz ogółu społeczności, lub określonej grupy podmiotów, pod warunkiem że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa,
• może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie jako dodatkową w stosunku do działalności pożytku publicznego,
• posiadać organ kontroli lub nadzoru odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru (członkowie tego organu nie mogą być powiązani z członkami zarządu; nie mogą być też osobami skazanymi prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe),
• statut podmiotu musi zawierać ograniczenia dot. dysponowania majątkiem (np. zakaz udzielania pożyczek lub zabezpieczania zobowiązań majątkiem organizacji w stosunku do jej członków, członków organów lub pracowników oraz osób, z którymi członkowie, członkowie organów oraz pracownicy organizacji pozostają w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia albo są związani z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli).

Sąd, rozpatrując wniosek o nadanie statusu OPP, bierze pod uwagę prowadzenie działalności – organizacja musi wykazać co najmniej dwuletnią działalność w zakresie pożytku publicznego. Dowodem mogą być sprawozdania finansowe, sprawozdania merytoryczne, ale także zaświadczenia o prawidłowym rozliczeniu dotacji, dokumentacja szkoleń, dyplomy, podziękowania, dokumentacja podejmowanych akcji (nawet plakaty reklamujące wydarzenia czy zescreenowane opinie z social mediów).

Warto wiedzieć o tym i dokumentować swoje działania w sytuacji, gdy w przyszłości będziemy chcieli ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego.

Jak zdobyć status OPP?

Status organizacji pożytku publicznego nadawany jest przez sąd poprzez odpowiedni wpis do KRS.

Czy przedsiębiorstwo społeczne może mieć status organizacji pożytku publicznego?

Co do zasady – może, chociaż istotna będzie forma prawna przedsiębiorstwa. W ustawie wyraźnie wskazane jest, że o status organizacji pożytku publicznego nie może ubiegać się spółdzielnia socjalna! Takiej możliwości nie będzie miała również np. spółdzielnia pracy, czy spółdzielnia produkcji rolnej.

Warto też zwrócić uwagę, że w organizacjach ze statusem OPP wymogiem jest, aby nadwyżka przychodów nad kosztami była przeznaczona na cele pożytku publicznego. Zgodnie z ustawą o ekonomii społecznej nie można dzielić zysku między wspólników, czy członków. Nic nie stoi natomiast na przeszkodzie, by ten zysk przeznaczyć na działalność pożytku publicznego.

Zwraca też uwagę, że w przypadku niektórych przedsiębiorstw społecznych problematyczny może być zapis dot. działalności gospodarczej. Może być ona traktowana wyłącznie jako dodatkową w stosunku do działalności pożytku publicznego. Nie może więc mieć charakteru dominującego.

Podstawowe korzyści z uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego

Do podstawowych korzyści wynikających z uzyskania statusu OPP należą:

• zwolnienie z podatku od nieruchomości w odniesieniu do nieruchomości lub jej części zajętej na prowadzenie nieodpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego; w przypadku działalności odpłatnej ustawa określa stawki maksymalne,
• zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych; zwolnienie to obejmuje dochody przeznaczone na cele pożytku publicznego (z wyłączeniem działalności gospodarczej) – zwolnienie jest szersze niż to, które funkcjonuje w przypadku fundacji, stowarzyszeń, nie wspominając o spółkach z o.o.,
• zwolnienie z opłat skarbowych, podatku od czynności cywilnoprawnych i opłat sądowych w zakresie, w jakim dokonywane czynności dotyczą prowadzenia nieodpłatnej działalności pożytku publicznego,
• możliwość otrzymywania 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych; z 1,5% można skorzystać wyłącznie do celów pożytku publicznego – to sensowne źródło finansowania działań organizacji, ale trzeba mieć na uwadze, że uzyskanie 1,5% podatku uzależnione jest od zbudowania zasięgów, poczucia wspólnoty i więzi ze społecznością, a także dobrej promocji.

Ważne daty

Co istotne – do pozyskiwania 1,5% podatku uprawnione są podmioty wpisane do KRS do 30 listopada poprzedniego roku. Spóźnienie (czyli na przykład wpis w grudniu) powoduje, że organizacja musi odczekać rok. Jednocześnie wpis nawet 31 grudnia oznacza konieczność przygotowania sprawozdania z działania organizacji.

Czy warto, by przedsiębiorstwo społeczne ubiegało się o status pożytku publicznego?

To oczywiście zależy. Jeśli mamy możliwość realnego skorzystania z powyższych preferencji, to warto o taki status się ubiegać. Jeśli przykładowo mamy dużą społeczność skupioną wokół naszej organizacji, która sygnalizuje chęć przekazania 1,5% podatku, to będzie to naturalnym krokiem.

Warto przy tym zauważyć, że taki status może być zwłaszcza ciekawy dla spółki z o.o. non profit, bo będzie niejako potwierdzeniem społecznego charakteru. Poza tym pozwoli na:

• skorzystanie ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych (dot. dochodów przeznaczonych na działalność pożytku publicznego),
• skorzystanie ze wsparcia i zniżek dla organizacji non profit z Techsoup Polska.

To tyle nt. statusu organizacji pożytku publiczznego dla przedsiębiorstwa społecznych. Jeśli interesuje Cię jakiś inny temat istotny dla firm społecznych, daj nam znać np. w komentarzu.