W najbliższych miesiącach Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej będą przygotowywały projekty związane ze wspieraniem przedsiębiorstw społecznych. W tym wpisie chcemy zwrócić uwagę na kilka aspektów i spraw, które mogą być przydatne przy planowaniu działań szkoleniowo-doradczych w OWESach.

Wideo dla osób, które wolą oglądać

Ten wpis na blogu był podstawą naszej rozmowy. Większość wątków jest zarówno poniżej, jak i w formie wideo. Wyjaśniamy jednak, że w formie wideo jest trochę dyskusji, która nie pojawia się w takim zakresie w tym wpisie (np. kwestia wysokości stawek doradców i trenerów, szkolenia i doradztwo “jako forma demoralizacji”).

Różne możliwości wsparcia merytorycznego grup inicjatywnych i samych przedsiębiorstw społecznych

Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej w palecie swoich działań standardowo mają szkolenia i doradztwo. W praktyce jednak poszczególne OWESy stosują bardzo różne podejście. Niektóre przewidywały standardowe, obowiązkowe ścieżki wsparcia, przez które musiała przejść dana grupa, by otrzymać dotację na miejsce pracy w przedsiębiorstwach społecznych. W innych przypadkach takich ścieżek nie było, a całość wsparcia była dopasowana do potrzeb danej grupy i ograniczała się głównie do doradztwa. Każde z tych rozwiązań ma swoje wady i zalety, do których jeszcze wrócimy.

Wśród możliwości, które są w dyspozycji OWES wymienić można np.:

• różnego rodzaju doradztwo np. prawne, marketingowe, finansowe,
• mentoring, coaching,
• szkolenia realizowane w różnej formie:
  • tradycyjne szkolenia na sali szkoleniowej,
  • webinary prowadzone na żywo,
  • kursy online, z których uczestnicy korzystają samodzielnie w dowolnie wybranym momencie,
  • gry i symulacje biznesowe,
• finansowanie usług przez OWES np. marketingowych (np. przygotowanie strony www, ścianki reklamowej, czy ubrań dla pracowników z odpowiednimi logotypami), prawnych (np. sfinansowanie wdrożenia RODO, lustracji).

Warto wspomnieć, że zakres i rodzaj wsparcia wynika po części ze standardów działania OWES, ale już szczegółowy sposób realizacji tych standardów zależy od danej organizacji.

Przykładowo, standard 3.10 przewiduje, że tematyka oferty szkoleniowej OWES w ramach usługi wsparcia dotyczy minimum poniższych obszarów:

• powoływanie PES z uwzględnieniem poszczególnych form prawnych,
• uzyskiwanie statusu PS,
• prowadzenie działalności gospodarczej i statutowej w obszarze ekonomii społecznej,
• zarządzanie organizacją, planowanie strategiczne,
• tworzenie biznesplanów oraz marketing,
• tworzenie i wdrażanie lokalnych strategii,
• działania reintegracyjne PES oraz świadczenie usług społecznych przez PES.

Już jednak np. stosowane metody szkoleniowe, czy wsparcie przed i po szkoleniu zależy od podejścia OWES i wybranych przez niego trenerów.

Przykładowe rozwiązania – złe praktyki

Na koniec tej części trzy przykłady rozwiązań, które zaliczam do złych praktyk:

• długie szkolenia dla pracowników zagrożonych wykluczeniem społecznym, którzy będą pracowali na dotacyjnych miejscach pracy w spółdzielni socjalnej założonej przez osoby prawne (np. 5 dni z formalno – prawnych aspektów prowadzenia spółdzielni – grupa ta zwykle nie potrzebuje tak długiego i szczegółowego szkolenia; co więcej, jeśli w szkoleniach tych nie uczestniczą członkowie zarządu, to na koniec okaże się, że mają oni najmniejszą wiedzę),
• dwudniowe szkolenie z przedsiębiorczości społecznej, w których uczestniczą przedstawiciele przedsiębiorstwa połecznych działających w różnych formach prawnych (za dużo szczegółów, a za mało czasu – ludzie dostają informacje, których nie potrzebują, bo jak będą prowadzić spółkę, to nie potrzebują uczyć się o tym, co to jest lustracja w spółdzielniach socjalnych),
• całkowity brak szkoleń, czego efektem jest to, że uczestnicy projektu nie mają podstawowej wiedzy np. na etapie podpisywania umowy o wsparcie finansowe zastanawiają się, czy będą prowadzić działalność odpłatną czy też gospodarczą, tutaj też gorączkowo dowiadują się o wymogach dot. demokratycznego zarządzania w przedsiębiorstwie społecznym.

Jak efektywnie budować wsparcie szkoleniowo – doradcze?

Oto kilka spraw, które pomogą w efektywnym tworzeniu takiego wsparcia:

Program wsparcia

Zacznijmy od tego, że z punktu widzenia efektów szkolenia, czy doradztwa, warto patrzeć na nie jako na pewien program zmiany kompetencji uczestników. Nie chodzi więc o to, by przeprowadzić krótsze lub dłuższe szkolenie, ale o to, by w jego wyniku uczestnicy zwiększyli swoje kompetencje i potrafili je zastosować w realnym życiu.

Przy takim podejściu może się okazać, że ważniejsze od konkretnego szkolenia na sali szkoleniowej jest zapewnienie wsparcia po jego przeprowadzeniu. Ułatwi to lub wręcz umożliwi wdrożenie wiedzy zdobytej podczas szkolenia i pozwoli uzyskać zakładany efekt. Tym samym warto w naszych działaniach uwzględnić zadania przed (np. badanie potrzeb, przekazanie podstawowych informacji, by wyrównać poziom uczestników) i po samym szkoleniu.

Absolutne minimum to wartościowe materiały szkoleniowe (notatki, slajdy, podręczniki i inne), które pomogą uczestnikom wrócić do treści szkolenia po jego zakończeniu.

Zrozumienie potrzeb i indywidualizacja

Wiem, że brzmi to jak oczywistość. W praktyce jednak już takie oczywiste nie jest. Czasami rozpoznanie potrzeb grupy nie jest w ogóle dokonywane (nawet np. przed rozpoczęciem szkolenia).

Punktem wyjścia do jakiegokolwiek wsparcia jest identyfikacja tego, co uczestnik powinien wiedzieć i umieć po jego zakończeniu. Jeśli zupełnie nie znamy wyjściowego poziomu wiedzy i umiejętności, to będzie nam trudniej zaplanować przejście do poziomu pożądanego.

Poza tym każdy uczestnik ma inne potrzeby i styl uczenia się. Wsparcie powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb uczestnika, nie tylko pod kątem treści, ale i formy przekazu.

Uczciwość i nierobienie fikcji

Pamiętam, w jakim szoku byłem, jak na jednym z Forum Spółdzielni Socjalnych usłyszałem o sytuacji, w której po pierwszym krótkim spotkaniu z prawnikiem uczestnik został poproszony o podpisanie karty doradczej na 8 h (jako rozliczenie tego spotkania). Rozumiem, że budżet ma swoje ograniczenia. Pytanie jednak, czy naprawdę nie ma innego wyjścia? Po co zawyżać liczbę godzine doradztwa i wpisywać zaniżone stawki?

Kompetencje doradców i trenerów

Możesz uznać to za kolejny truizm 🙂 Doradcy powinni posiadać głęboką wiedzę w swojej dziedzinie oraz umiejętności interpersonalne, które pozwolą im skutecznie przekazywać wiedzę i wspierać uczestników.

Warto zwrócić uwagę również na korzystanie z wiedzy i umiejętności doradców o wąskiej specjalizacji. Przykładowo w OWES-ach jest często doradca ds. marketingu, natomiast w biznesie specjalizacja jest dużo głębsza. Możemy mieć bowiem potrzebę skorzystania z usług specjalisty ds.:

• e-mail marketingu,
• reklamy PPC,
• sprzedaży w mediach społecznościowych,
• pozycjonowania w wyszukiwarkach,
• optymalizacji opisów produktów w sklepie internetowym,
• content marketingu.

To tylko przykładowe specjalizacje pokazujące jak głęboko może to pójść. Dlatego też warto przewidywać doradztwo specjalistyczne.

Ważne jest też budowanie zaufania. Doradztwo jest skuteczne tylko wtedy, gdy uczestnicy ufają doradcom. Dlatego też warto budować zaufanie poprzez transparentność, konsekwencję i rzetelność w dostarczaniu wsparcia. Dotyczy to zarówno poszczególnych doradców, jak i całego OWES-u.

Podczas szkolenia warto zadbać np. o atmosferę szkolenia. Komfortowe warunki, otwarta atmosfera, aktywne słuchanie oraz zrozumienie potrzeb uczestników mają kluczowe znaczenie dla efektywności szkolenia.

Wykorzystanie nowoczesnych możliwości, w tym tworzenie platformy wsparcia

Warto wykorzystać technologię do stworzenia platformy wsparcia, gdzie uczestnicy mogą uzyskać dostęp do materiałów, narzędzi i ekspertów (jako element dodatkowy lub rdzeń wsparcia).

Przykładem jest nasza platforma kursowa ps.info.pl, gdzie znajdują się nasze kursy online, a uczestnicy mogą nam zadawać pytania dot. treści znajdujących się w kursie.

W jaki sposób możemy we wsparciu szkoleniowo-doradczym wykorzystać kursy online?

Możliwych ścieżek jest kilka. Przykładowo kursy online mogą:

• poprzedzać szkolenie na żywo, gdzie uczestnicy przyjdą już z podstawową wiedzą i umiejętnościami i będą mieli możliwość dopytania o szczegóły,
• stanowić uzupełnienie i rozszerzenie treści przekazywanych na szkoleniu (szkolenie na żywo poprzedza kurs online),
• być rdzeniem procesu zdobywania wiedzy i umiejętności, który zostanie uzupełniony o webinar, by uczestnicy mogli jeszcze o coś dopytać.

Przykładową zaletą kursu online jest dostęp do znacznie szerszych materiałów (np. wzorów i przykładów dokumentów).

Jeśli zastanawiasz się jak możesz wykorzystać kursy online w Twoim OWESie, to zapraszamy do kontaktu. 

Interaktywność jest kluczowa

Wsparcie oparte jedynie na wykładach, to już przeżytek. Zachęcaj do interakcji między uczestnikami oraz między uczestnikami a doradcami.

Dobrze sprawdzają się interaktywne metody szkoleniowe, które budują zaangażowanie. Aktywne uczestnictwo w szkoleniu zwiększy zrozumienie i przyswojenie materiału. Dlatego warto wykorzystywać gry, dyskusje, studium przypadku, symulacje i ćwiczenia praktyczne.

Takie podejście pozwoli uwzględniać w szkoleniu aspekty praktyczne.

Warto też pamiętać, że zastosowane metody szkoleniowe powinny wynikać m.in. z celów szkolenia. Jeśli chcemy zwiększyć umiejętności uczestników lub zmienić ich postawę, to prezentacja teorii będzie zupełnie niewystarczająca.

Co ciekawe, również kursy online mogą być interaktywne. W naszym przypadku staramy się budować mikrozadania, które angażują uczestników. Dla przykładu:

W najbliższych miesiącach będziemy rozwijali tę część naszych kursów online, by zadania były bardziej atrakcyjne wizualnie. Planujemy też wdrożenie grywalizacji na platformie kursowej (tak, by udział w kursie był bardziej wciągający dla uczestnika).

Monitorowanie i feedback

Zdecydowanie warto regularnie zbierać opinie uczestników na temat skuteczności wsparcia szkoleniowo-doradczego. Informacje te powinny zostać użyte do dostosowywania i doskonalenia wsparcia.
Nie chodzi więc o generowanie kolejnych papierów w projekcie, ale o to, by przełożyło się to na ciągły rozwój i dostarczanie lepszego wsparcia. Warto więc w tym kontekście przemyśleć też zadawane w ankietach pytania.

Czego warto unikać i na co zwrócić uwagę?

Naszym zdaniem warto:

• przewidywać minimalne cykle szkoleniowe dla założycieli, doradztwo zakłada, że uczestnik zgłasza się z problemem, ale jak nie jest w stanie stwierdzić, że ma jakiś problem, bo np. zupełnie nie jest świadomy szeregu obowiązków, to wtedy nie będzie widział potrzeby skorzystania ze wsparcia (to jest duży minus ograniczenia ścieżek wsparcia jedynie do doradztwa),
• pamiętać o niszowych tematach, jak np. przygotowanie do lustracji – teoretycznie OWESy powinny mieć ofertę w tym zakresie, ale w praktyce jak zgłasza się spółdzielnia o takie wsparcie, to różnie z tym bywa, i czasami spółdzielnia bywa odsyłana z kwitkiem,
• przewidzieć rozwiązania zwiększające efektywność szkoleń (np. dla niektórych grup dobrze sprawdzają się symulacje biznesowe, zaplanować działania przed i po szkoleniu),
• położyć punkt ciężkości na przygotowanie do prowadzenia przedsiębiorstwa społecznego, a nie do założenia podmiotu – brakuje warsztatów, które nauczyłyby praktycznego prowadzenia firmy, czy zarządzania płynnością finansową,
• przewidzieć spotkania z praktykami – ludźmi, którzy coś osiągnęli, od którego można uczyć się podejścia do biznesu, czy radzenia sobie z ryzykiem,
• ograniczyć do minimum kwestie dokumentacyjną.

To tyle nt. planowania wsparcia szkoleniowo-doradczego w OWESach. A jaki jest Twój punkt widzenia? Zachęcamy do komentowania poniżej.