Charity shopy, czyli sklepy charytatywne, to forma sprzedaży bardzo popularna m.in. na Wyspach Brytyjskich. W Polsce ta forma działalności jeszcze raczkuje, chociaż jest coraz bardziej popularna. Można też mówić o pierwszej, zapoczątkowanej w Krakowie, sieci tego typu sklepów.
Z reprezentującym ją Kamilem Michalikiem z Fundacji Inicjatyw Lokalnych i Ekonomii Społecznej rozmawialiśmy o tym, jak prowadzić sklep charytatywny i rekrutować do niego pracowników. Sieć ma już 3 lokalizacje w Krakowie i ciągle się rozwija – zatrudnia 10 osób na stałe oraz współpracuje ze stażystami. Poniższy wpis to zapis rozmowy z Kamilem, jaką przeprowadziliśmy w styczniu tego roku.
Poniżej można obejrzeć naszą rozmowę z Kamilem.
Sklep charytatywny to miejsce, w którym mogą aktywizować się zawodowo osoby z niepełnosprawnościami i wykluczone społecznie. To dla nich szansa na powrót albo w ogóle zaistnienie w normalności. Miejsce, w którym czują się ważne, potrzebne – mają poczucie, że to, co robią, ma dla kogoś znaczenie. Z perspektywy klienta sklep charytatywny jest miejscem, w którym można kupić ciekawe przedmioty (na przykład ubrania, książki, ozdoby, płyty CD i DVD) z drugiej ręki, niedostępne gdzie indziej. Charity shopy wyróżniają się troską o walor środowiskowy, świetnie wpisując się w nurt „less waste” i minimalizmu konsumpcyjnego.
Mechanizm obrotu produktami w sklepach charytatywnych opiera się w dużej mierze na darowiznach. Darczyńcy przynoszą do placówki rzeczy, które są jeszcze w dobrym stanie, ale nie są im potrzebne, a pracownicy sklepu (osoby niepełnosprawne zatrudnione w firmie społecznej) zajmują się inwentaryzacją, wyceną i wprowadzeniem ich do obrotu.
Zysk ze sprzedaży produktów pokrywa koszty obsługi sklepu, reklamy i wynagrodzenie pracowników. Zdarza się, że działalność sklepów charytatywnych wspierają organizacje pozarządowe czy organizacje zajmujące się ochroną środowiska, darowizny dostarczane są również pocztą z całej Polski, a nawet z zagranicy – Niemiec, USA czy Wielkiej Brytanii.
Przede wszystkim należy uzmysłowić sobie, w jakim otoczeniu żyjemy i czy sklep w takiej formie miałby szanse funkcjonować i przynosić zyski. Znaczenie ma nie tylko znalezienie stosownego lokalu w odpowiedniej lokalizacji, ale przede wszystkim obecność w tym miejscu klientów, którzy będą w stanie zrozumieć i zaakceptować ideę sklepu charytatywnego, jego walor.
Ponadto trzeba zastanowić się, jakie będą potrzeby tych klientów i dostosować do tego asortyment. Inaczej będzie zaopatrzony sklep w centrum turystycznego miasta, inaczej w spokojnym blokowisku na obrzeżach – trzeba wiedzieć, jaki towar będzie klientowi w danej lokalizacji bardziej potrzebny. Oczywiście – znajdzie się klient na wszystko, ale trzeba stworzyć przynajmniej wizualizację sylwetki idealnego klienta (lub idealnej grupy klientów) i dopasować się do niego (lub do nich).
Kolejna kwestia to przekonanie do siebie nabywcy. Jednym z czynników, które mogą działać na korzyść sklepu charytatywnego, jest jego personel, odpowiednio dobrana grupa pracowników. Jeżeli klient polubi obsługę – choćby za sposób odnoszenia się do osób odwiedzających sklep, zaangażowanie, kompetencję – to jest duża szansa, że będzie do danego punktu sprzedaży wracał.
Gdy idealny klient i jego potrzeby będą już sprecyzowane w naszej wyobraźni, musimy w jakiś sposób pozyskać odpowiedni towar. Z pomocą przychodzą wspomniane darowizny, zbieranie odpowiednich produktów przez cały czas – od zakiełkowania pomysłu o sklepie charytatywnym do uruchomienia go i obsługi klienta.
Krakowska sieć pierwszy towar zbierała kilka lat – tyle trwało opracowanie całego pomysłu, pozyskanie środków i realizacja planów. Tuż przed otwarciem pierwszej placówki magazyn, w którym przechowywany był towar, został zalany, niewiele produktów udało się uratować.
W tym miejscu „do akcji” weszło potężne narzędzie, które można w takim momencie wykorzystać – media. Najpierw pojawiły się informacje na niewielkim fanpage na Facebooku, później informację podłapały media lokalne, za chwilę również ogólnopolskie – magazyny szybko wypełniły się towarem. To świetna lekcja dla wszystkich, którzy planują założenie sklepu charytatywnego – trzeba dać o sobie usłyszeć, pojawić się w świadomości ludzi. Zwłaszcza, że w przypadku takiej działalności występują w dwóch rolach: klienta, ale i darczyńcy.
W sensie prawnym działalność tego rodzaju (zbieranie darów i sprzedawanie ich) umożliwia ustawa o działalności pożytku publicznego, a konkretnie przepisy dotyczące odpłatnej działalności pożytku publicznego nie będącej działalnością gospodarczą.
Rekrutacja pracowników to wyjątkowo ważna kwestia w kontekście sklepu charytatywnego, którego cała obsługa (także wolontariusze!) to osoby z niepełnosprawnościami lub osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Żeby uprościć ten proces i uniknąć błędów należy:
W procesie rekrutacji nie trzeba działać samodzielnie – można skorzystać z pomocy organizacji zajmujących się aktywizacją zawodową, które znają swoich podopiecznych i są w stanie najlepiej wskazać, kto w jakiej roli dobrze się sprawdzi. Nie można zapominać też o stażystach, którzy sprawdzili się podczas praktyk – po stażu można zatrudnić ich przecież na stałe.
Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami czy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym jest dużym wyzwaniem. Zapobieganie problemom właściwie nie jest możliwe – oczywiście, można wyznaczać kierunki pracy, spisywać regulaminy, prowadzić precyzyjne szkolenia i pilnować, żeby przekaz nie pozostawiał wątpliwości, ale nawet przy spisanych zasadach może pojawić się kwestia interpretacji. Właśnie dlatego ogromnie istotne jest dbanie o prostotę przekazu. Przykładowo – w regulaminie zamiast zasady dotyczącej „sprzątania odpadków” może znaleźć się po prostu zapis o „wyrzucaniu śmieci do kosza”.
Ważniejsze jest radzenie sobie z konfliktami i sytuacjami problemowymi. Ogromnie ważne jest, żeby nie bagatelizować problemów, nie zamiatać ich pod dywan. Należy pamiętać, że chodzi o aktywizację przez pracę – ale wykonywaną dobrze, a nie byle jak. Nie chodzi o nauczenie pracowników, że sama ich obecność w miejscu pracy wystarczy.
W razie problemów można konsultować się z trenerami zatrudnienia czy innymi jednostkami i organizacjami wspierającymi. Nie warto stawiać swojej firmy czy organizacji w roli wszystkowiedzącego, który wie wszystko najlepiej i zawsze ma rację.
Żeby móc planować tworzenie sieci sklepów o charakterze przedsiębiorstwa społecznego, trzeba mieć przede wszystkim taki pomysł – nawet już przy tworzeniu pierwszego punktu gdzieś z tyłu głowy powinna być otwartość na możliwość powstania kolejnych placówek czy otwarcia sklepu internetowego. Kolejne czynniki to chęć rozwoju, potrzeba inwestycji i dążenie do tworzenia następnych miejsc pracy dla ludzi.
Same chęci i pomysły jednak nie wystarczą – podstawą jest działający model przedsiębiorstwa społecznego, taki, który sprawdza się i darczyńcom, i pracownikom, i klientom. Jeżeli model zawodzi, nie przynosi zysków, jest nierentowny, to nie warto angażować się w otwieranie kolejnego punktu (czy ajencji lub franczyzy), bo będzie to tylko skalowanie problemów.
Warto też korzystać ze wsparcia oferowanego przez instytucje takie jak Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej, a także z dotacji – nawet, jeśli mamy własne środki na działanie. Dzięki tym możliwościom mamy szansę się rozwijać i planować dalsze działania.
To tyle nt. sklepu charytatywnego. Jeśli chcesz o coś zapytać, lub podzielić się doświadczeniem, to zapraszamy do komentowania wpisu.
Do 10 grudnia trwa konkurs dotacyjny w ramach Programu Nowe FIO na rok 2025. W tym wpisie chcemy przyjrzeć się wybranym szczegółom i warunkom tego
Coraz więcej firm decyduje się na utworzenie fundacji. Tego typu inicjatywy pozwalają przedsiębiorstwom nie tylko na wspieranie wartościowych projektów społecznych, ale także na budowanie pozytywnego
Kiedy już wiesz, że chcesz powołać fundację czy też spółkę z o.o. non profit to w głowie pojawia się kolejne pytanie: czy zrobić to samodzielnie,
